از فداکاری در روزهای کرونا و جنگ تا بخشش زندگی به ۵ بیمار

خبرگزاری مهر – گروه سلامت: اهدا عضو یعنی بخشیدن زندگی، یعنی لحظه‌ای که مرگ پایان راه نیست، بلکه آغازی دوباره برای دیگران است. هر سال صدها بیمار چشم‌انتظار، با امید به خبر یک پیوند تازه، روزهای سخت را پشت سر می‌گذارند و در این میان، انسان‌هایی هستند که حتی پس از خاموش شدن نفس‌هایشان، چراغ حیات را در وجود دیگران روشن می‌کنند. یکی از این انسان‌ها، پرستاری بود که سال‌ها با لباس سفیدش به بیماران امید می‌بخشید و در روزهای سخت کرونا و بحران‌ها در خط مقدم ایستاد.

این گزارش، روایت ایثار و مهربانی یک پرستار وظیفه شناس، از زبان دوستان، همکاران و مسئولانی است که او را از نزدیک می‌شناختند؛ کسانی که از خاطراتش، لبخندها و اشک‌های مشترک، از روزهای سخت کرونا و از لحظه‌ای که ایثار او در اوج معنا شد، می‌گویند. داستان پرستاری که حتی پس از مرگ هم، پرستار ماند…

سمیرا جعفری، پرستار مهربان و فداکار متولد سال ۱۳۶۸، از چهره‌های درخشان عرصه پرستاری بود که هم در روزهای سخت کرونا و هم در جریان جنگ ۱۲ روزه در کنار مردم ایستاد و خدمات ارزنده‌ای ارائه داد.

وی پرستاری بود که خستگی را نمی‌شناخت، از رفاه شخصی خود می‌گذشت و همیشه بیماران را در اولویت قرار می‌داد. او را «مهربان»، «دلسوز» و «دوست‌داشتنی» توصیف می‌کنند؛ پرستاری که حضورش امیدبخش بیماران بود.

روز وداع با او در بیمارستان سینا، پرستاران با شاخه‌های گل در دست به سمت بخش آی‌سی‌یو رفتند؛ جایی که سمیرا آرام گرفته بود. اشک و بغض در فضای بیمارستان جاری بود و گل‌ها یکی‌یکی بر روی تختش گذاشته شدند؛ تختی که حالا میزبان پرستاری بود که حتی پس از مرگ نیز به بیماران خدمت کرد.

سمیرا جعفری با اهدای اعضای بدنش توانست جان پنج انسان دیگر را نجات دهد و قلب‌هایی را دوباره به تپش درآورد؛ رسالتی که در زندگی و حتی پس از آن ادامه یافت.

پرستار یعنی تکیه گاه بیمار باشد

در مراسم وداع با این پرستار، طاهره آشتاب مدیر پرستاری بیمارستان رازی، که تجربه همکاری غیرمستقیم با سمیرا جعفری را داشته، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره شخصیت او چنین می‌گوید: من از نزدیک شاید با سمیرا جعفری کار نکردم اما بارها و بارها از همکارانم شنیدم که چقدر صبور و دلسوز بودند. بیماران در کنار او احساس آرامش می‌کردند و این یعنی پرستاری واقعی؛ یعنی اینکه بیمار تکیه‌گاهی محکم داشته باشد. به‌نظرم سمیرا یکی از همان ستاره‌های پررنگ آسمان درمان بود، مثل پرستارانی که در دوران کرونا نورافشانی کردند.

وی ادامه می‌دهد: پرستاری انتخاب خداست، همه پرستار نمی‌شوند. باید روحی بزرگ و ایثارگر داشته باشی تا در این مسیر قدم بگذاری. سمیرا جعفری چنین انسانی بود؛ کسی که نه تنها در زمان حیاتش ایثارگر بود بلکه با اهدای عضو پس از مرگ هم این ایثار را کامل کرد. این همان تلألؤ نوری است که پرستاری را به اوج می‌رساند.

به گفته این مدیر پرستاری بیمارستان رازی جعفری با وجود سن کم، با دریافت کارت اهدای عضو نشان داد که به رسالت انسانی و حرفه‌ای خود باور داشت. بسیاری از پرستاران دیگر نیز همچون او داوطلب اهدای عضو هستند تا پس از مرگ هم به حیات بیماران جان تازه‌ای ببخشند.

تولد جاودانه سمیرا جعفری

پرستو آریاملو، معاون مدیرکل دفتر ارتقای سلامت معاونت پرستاری وزارت بهداشت، در حاشیه این مراسم در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با سمیرا جعفری گفت: امروز به نمایندگی از معاونت پرستاری وزارت بهداشت در بیمارستان سینا حاضر شدیم. شنیدن خبر از دست دادن چنین همکار پرتلاش، موقر و دقیق واقعاً دردناک است. همکارانش او را انسانی مهربان و پیگیر توصیف کرده‌اند و جامعه پرستاری با فقدان او غمی بزرگ را تجربه می‌کند.

وی با صدایی بغض‌آلود ادامه داد: پرستاران همیشه در میدان‌های سخت حضور داشته‌اند؛ همان‌جا که بسیاری کنار می‌کشند، آن‌ها بی‌صدا و پرتلاش ایستاده‌اند. شاید کمتر دیده شوند مگر زمانی که چنین اتفاقات تلخی رخ می‌دهد. امروز، درست در روز تولد خانم جعفری، او تولدی دیگر برای خود ساخت؛ تولدی جاودانه. هر سال سالگرد درگذشت او نه فقط یادآور تولدش، بلکه یادآور زندگی دوباره پنج انسانی خواهد بود که با اعضای او به زندگی بازگشتند.

معاون دفتر ارتقای سلامت معاونت پرستاران وزارت بهداشت تأکید کرد: این حرکت ایثارگرانه نه تنها نشان‌دهنده روح بزرگ خانم جعفری بود، بلکه خانواده ایشان نیز با رضایت به اهدای عضو، فداکاری را معنا کردند. به نوبه خود، این تولد جاودانه را به جامعه پرستاری تبریک می‌گویم و برای روح بلند ایشان آرزوی علو درجات و همنشینی با اولیای الهی دارم.

سمیرا خستگی نمی‌شناخت

سپیده چگینی پرستار اورژانس، یکی از دوستان و همکاران نزدیک سمیرا جعفری، در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: بنده حدود شش سال افتخار همکاری با سمیرا را داشتم. ما در بیمارستان مثل یک خانواده بودیم؛ خنده‌ها، بغض‌ها، اشک‌ها و لبخندهایمان را با هم شریک بودیم. امروز واقعاً دل‌تنگم چون سمیرا دیگر در کنار ما نیست، اما در عین حال برایش خوشحالم و حتی به او غبطه می‌خورم. چون مثل همیشه شجاعانه جنگید، با شکوه رفت و در نهایت زندگی را انتخاب کرد؛ زندگی خودش و زندگی دوباره برای دیگران.

چگینی از پررنگ‌ترین خاطره خود با سمیرا چنین یاد می‌کند: یکی از سخت‌ترین دوران کاری ما، ایام کرونا بود. فضایی بسیار سنگین که خیلی وقت‌ها من از خستگی می‌گفتم دیگر نمی‌توانم ادامه بدهم. اما سمیرا همیشه جمله‌ای داشت که در ذهنم ماندگار شد: اگر ما نخواهیم به این بیماران کمک کنیم، چه کسی دیگری می‌تواند؟ همین جمله بارها مرا به ادامه مسیر امیدوار کرد. او باور داشت پرستاری یعنی ایستادن پای بیماران، درست همان زمانی که همه کنار می‌کشند.

وی با اندوه از آخرین دیدار با سمیرا گفت: آخرین بار هفته گذشته بود، در یک شیفت کاری. بعد از آن دیگر سمیرا رفت و این حادثه تلخ برایش اتفاق افتاد. اگر فرصتی بود که برای آخرین بار با او صحبت کنم، فقط می‌گفتم: سمیرا! تو با شهامت رفتی، اما در اصل نرفتی، هنوز در قلب همه ما هستی. خوش به حالت… کاش همه ما می‌توانستیم مثل تو زیبا و باعظمت، این‌گونه بدرود بگوییم.

چه زمانی فرد مرگ مغزی اعلام می‌شود؟

ساناز دهقانی، مسئول واحد فراهم‌آوری اعضا بیمارستان سینا در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره روند اهدای عضو سمیرا جعفری گفت: سمیرا جعفری، یکی از همکاران خوب ما، بر اثر سانحه تصادف دچار خونریزی شدید مغزی شد. سطح هوشیاری او به عدد ۳ رسید که از نظر پزشکی معادل مرگ مغزی است؛ چراکه در این شرایط بیمار دیگر تنفس خودبه‌خودی ندارد. متأسفانه از تاریخ ۲۲ مرداد ایشان در وضعیت مرگ مغزی قرار گرفتند و پس از تأیید تیم پزشکی و با رضایت خانواده، به بخش آی‌سی‌یو مرگ مغزی منتقل شدند.

وی افزود: پس از انجام مراحل قانونی و تاییدات پزشکی، زمان عمل مشخص شد و امروز اعضای حیاتی از جمله قلب، کبد و کلیه‌های این پرستار ایثارگر به بیماران نیازمند پیوند داده شد. همچنین بافت‌های بدن او نیز قابلیت استفاده خواهند داشت.

دهقانی در مورد تفاوت اهدای اعضا و بافت بدن اذعان کرد: اعضای حیاتی مثل قلب و کلیه‌ها فقط مدت زمان محدودی می‌توانند خارج از بدن زنده بمانند؛ به‌طور مثال قلب حدود ۴ ساعت و کلیه‌ها حداکثر ۲۴ ساعت. بنابراین عمل پیوند باید بلافاصله انجام شود؛ اما بافت‌ها شرایط متفاوتی دارند؛ تا ۴۸ ساعت پس از مرگ قابل برداشت هستند و می‌توانند تا شش ماه برای استفاده در حوزه‌هایی مثل ارتوپدی نگهداری و فرآوری شوند. مثلاً پودر استخوان استخراج‌شده پس از چند ماه در جراحی‌های ارتوپدی کاربرد پیدا می‌کند.

سالانه تا ۱۵۰ مورد از بیماران مرگ مغزی

یکی از مسئولان ارشد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی تهران که در بیمارستان سینا مشغول به کار بود، در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با اینکه سالانه چند عمل اهدای عضو در بیمارستان سینا صورت می‌گیرد، گفت: در بیمارستان سینا سالانه حدود ۱۴۰ تا ۱۵۰ مورد اهدای عضو انجام می‌شود که بخش عمده آن مربوط به بیماران مرگ مغزی است. به‌طور میانگین، سالانه ۱۲۰ تا ۱۵۰ مورد از بیماران مرگ مغزی در این بیمارستان به اهدای عضو می‌رسند و جان بیماران نیازمند را نجات می‌دهند.

علاوه بر اعضای حیاتی مانند قلب، کبد و کلیه‌ها، برخی بافت‌ها هم قابل اهدا هستند. از جمله پریکارد (غشای اطراف قلب)، دریچه‌های قلب، قرنیه چشم و تعدادی از تاندون‌ها که پس از فرآوری در بانک اعضا برای بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرند.

به گفته وی این بافت‌ها کاربرد گسترده‌ای دارند: مثلاً دریچه‌های قلب برای بیمارانی استفاده می‌شوند که دچار نارسایی قلبی هستند و نیاز به تعویض دریچه دارند. این دریچه‌ها پس از برداشت، به بانک اعضا ارسال شده و پس از چند ماه فرآوری در اختیار بیماران نیازمند قرار می‌گیرند.

این مسئول کلریناتور ارشد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص مدت‌زمان نگهداری این بافت‌ها افزود: برخلاف اعضای حیاتی که زمان محدودی خارج از بدن دوام می‌آورند، بافت‌ها می‌توانند تا چند ماه نگهداری و استفاده شوند. فرآوری این بافت‌ها معمولاً حداقل شش ماه به طول می‌انجامد و پس از آن در درمان‌های تخصصی مانند جراحی‌های ارتوپدی یا پیوند قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

به این ترتیب، سمیرا جعفری نه تنها در حیات خود نماد ایثار و مهربانی بود، بلکه با اهدای اعضا و بافت‌هایش توانست پس از مرگ نیز به بیماران زندگی دوباره ببخشد؛ مسیری که پرستاری‌اش را به کامل‌ترین شکل معنا کرد.