انجام فرآیند رف‌خوانی ۱۲۵ هزار نسخه کتاب در موزه و کتابخانه ملی ملک

به گزارش خبرگزاری مهر، محمد دکامئی، مشاور کتابخانه ملی ملک درباره انجام فرآیند رف‌خوانی ۱۲۵ هزار نسخه کتاب در موزه و کتابخانه ملی ملک گفت: این کتابخانه دارای حجم بالایی از منابع مطالعاتی به‌ویژه کتاب به زبان‌های مختلف است، دراین‌میان، در طی چند سال گذشته، بازنگری کاملی نسبت به پایش موجودی کتابخانه، اصلاحات مورد نیاز و بررسی چرخه استفاده از کتاب‌ها، انجام نشده بود.

وی افزود: همچنین در نرم‌افزار قبلی مورد استفاده در کتابخانه، امکان ثبت میزان استفاده از کتاب‌ها توسط مراجعان وجود نداشت. همچنین اطلاعاتی از مخاطبان کتابخانه و موضوعات منابع مورد استفاده توسط آنان برای تحلیل آماری عملکرد کتابخانه در دسترس نبود. بنابراین به‌روزرسانی نرم‌افزار کتابخانه یا بهره‌گیری از یک نرم‌افزار جدید، ضرورت داشت.
وی بیان کرد: دراین راستا، ابتدا نرم‌افزار جدید آذرسا برای کتابخانه خریداری شد. سپس در مدت ۵ ماه، تمامی اطلاعات موجود به این نرم‌افزار منتقل و اصلاحات مورد نیاز نیز انجام شد.

انجام پروژه در ۲ مرحله

دکامئی گفت: در ادامه، انجام پروژه رف‌خوانی کتاب‌های کتابخانه ملی ملک از آذرماه ۱۴۰۳ با مشارکت تیمی ۱۰ نفره از کارشناسان کتابخانه و همچنین کارشناسان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی خارج از این مجموعه، آغاز و در مدت ۸ ماه، در تیرماه ۱۴۰۴ به پایان رسید.

وی با بیان اینکه به فرآیند بررسی موجودی فیزیکی منابع با محتوای بانک اطلاعاتی کتابخانه، رف‌خوانی گفته می‌شود، افزود: این پروژه با توجه به غنا و تنوع بالای کتاب‌های کتابخانه ملی ملک در دو مرحله اعم از «کتاب‌های چاپی» و «کتاب‌های چاپ سربی و سنگی» انجام شد.

این مقام مسئول تصریح کرد: از آنجایی که طبق وقف‌نامه حاج حسین آقا ملک، بنیانگذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک، امکان خروج منابع از این موقوفه وجود ندارد و کتاب‌ها باید در تالارهای مطالعه عمومی و محققان کتابخانه مورد استفاده مراجعان قرار گیرد، ابتدا فهرست موجودی منابع در پایگاه‌ها تهیه شد.

دکامئی با اشاره به اینکه کتابخانه ملی ملک دارای بیش از ۱۱۷ هزار و ۵۰۰ نسخه کتاب چاپی به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسوی و روسی و سایر زبان‌ها است، گفت: فهرست این کتاب‌ها براساس تفکیک زبانی و همچنین مرجع یا غیرمرجع در نرم‌افزار موجود، تهیه و توسط تیم رف‌خوانی حاضر با منابع فیزیکی موجود در قفسه‌های تالارها و مخازن کتابخانه، مورد بررسی و بازبینی قرار گرفت.

وی ادامه داد: در مرحله بعدی، این فرآیند برای بیش از ۳ هزار و ۲۰۰ نسخه کتاب چاپ سربی و افزون بر ۴ هزار و ۸۰۰ نسخه کتاب چاپ سنگی نسخه نیز انجام شد.

دستاوردهای رف‌خوانی منابع

مشاور کتابخانه ملی ملک اظهار کرد: با انجام این فرآیند، تمامی کتاب‌های موجود در کتابخانه پایش شد. برخی از نواقص و ایرادهای فهرست‌های موجود نیز شناسایی و اصلاح شد. به‌طور مثال، لِیبل برخی از کتاب‌ها عوض شد.
وی ادامه داد: همچنین پایگاه اطلاعاتی کتاب‌ها به‌روز شد. تمامی کتاب‌ها نیز برای امانت مکانیزه در تالارها، بارکد خورد. به‌این‌ترتیب، سیستم امانت مکانیزه جهت انتقال کتاب‌ها از مخازن به تالارها برای استفاده مراجعان در داخل کتابخانه، راه‌اندازی شد.

دکامئی افزود: از طرف دیگر، اکنون امکان ثبت درخواست منابع در نرم‌افزار کتابخانه وجود دارد و از تحلیل آماری این اطلاعات می‌توان برای نیازسنجی مراجعان، خرید کتاب‌های مورد نیاز آنان، شناسایی طیف مخاطبان کتابخانه و منابع پرمخاطب، بهره برد. بی‌تردید از این اطلاعات می‌توان برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر در مدیریت کتابخانه نیز استفاده کرد.

وی از فرآیند رف‌خوانی منابع چاپی و اصلاحات اساسی انجام شده در سیستم کتابخانه، به‌عنوان یکی از مهمترین اقدامات کتابخانه ملک در ۲۰ سال گذشته نام برد و خاطرنشان کرد: با توجه به تأکیدات رئیس کتابخانه و موزه ملی ملک به منظور گسترش خدمات کتابخانه، در صدد هستیم تا در فاز بعدی، اقدامات ارزشمندی نیز در حوزه نشریات و دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط و جدید، انجام دهیم.

گفتنی است، کتابخانه و موزه ملی ملک در سال ۱۳۱۶ شمسی، وقف بر بارگاه ملکوتی رضوی شده است و در حال حاضر به نشانی «تهران، خیابان امام خمینی (ره)، خیابان سی‌تیر، خیابان یارجانی، خیابان ملل متحد (میدان مشق)»، پذیرای اهل علم و پژوهش است.