جنگل‌های ایران از نقطه بازگشت عبور کرده‌اند

به گزارش خبرگزاری مهر، افشین دانه‌کار، متخصص برجسته محیط زیست و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، به تشریح وضعیت بحرانی منابع طبیعی ایران پرداخت و بر لزوم تغییر نگرش اساسی در مدیریت این منابع تأکید کرد.

وی در ابتدا با تعریف منابع طبیعی گفت: هر آنچه در فرآیند آفرینش به صورت طبیعی در گستره سرزمین وجود دارد، جزو منابع طبیعی است. منابعی با منشأ طبیعی که می‌توان از آنها بهره‌برداری خردمندانه کرد.

عضو شورای عالی محیط زیست با اشاره به مشکل جنگل‌های شمال کشور افزود: اگر برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری نادرست باشد، پس از مدتی باید متوقف شود، در غیر این صورت آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد می‌کند؛ مشکلی که امروز در جنگل‌های شمال داریم و مجبور به اعلام «استراحت جنگل» شده‌ایم.

این استاد دانشگاه در خصوص جنگل‌های حرا نیز اظهار داشت: «جنگل‌های حرا یا مانگرو» در محیط‌های جزر و مدی مستقر می‌شوند و در ایران دو گونه داریم: حرا و چندل. این جنگل‌ها باستانی و به قدمت تاریخ کشور هستند.»

دانه‌کار در برنامه طلوع ماه شبکه یک سیما با بیان اینکه مساحت این جنگل‌ها در ایران تنها ۲۰ هزار هکتار است، افزود: «این جنگل‌ها نقش بی‌بدیلی به عنوان زادگاه و پرورشگاه ماهیان و میگوهای خلیج فارس ایفا می‌کنند و حفاظت از آنها حفاظت از پایگاه اقتصادی و فرهنگی جامعه محلی است.

دانه‌کار در ادامه به خدمات اکوسیستم‌ها اشاره کرد و گفت: اکوسیستم‌ها خدمات مستقیم مانند تولید غذا و دارو و خدمات غیرمستقیم مانند کنترل فرسایش و تنظیم آب ارائه می‌دهند. یک اکوسیستم جنگلی دست‌کم پنج خدمت حیاتی به انسان می‌رساند.

وی هشدار داد: اگر فقط روی یک خدمت متمرکز شویم، سایر خدمات را از دست می‌دهیم. جنگل فقط تولیدکننده چوب نیست؛ ارزش قارچ‌های برخی جنگل‌ها از چوبشان بالاتر است!

این عضو شورای عالی محیط زیست علت اصلی نابودی جنگل‌ها را تصور غلط ابدی بودن منابع طبیعی دانست و گفت: مشکل اساسی این تصور غلط است که منابع طبیعی ابدی هستند. در حالی که ما فقط امانت‌دار این منابعیم. هرجا بر اساس طمع، بیش از ظرفیت برداشت کرده‌ایم، اکوسیستم را از دست داده‌ایم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به توسعه سواحل جنوب اشاره کرد و گفت: منطقه ساحلی یک فضای انتقالی بسیار پرارزش است که زیستگاه‌های منحصر به فردی را در خود جای داده است. اگر مناطق ساحلی را از دست بدهیم، صیادی و اقتصاد دریایی را به کلی از دست خواهیم داد.

دانه‌کار با بیان اینکه توسعه دریاپایه یک ضرورت است، افزود: توسعه باید سازگار با دریا باشد؛ کارخانه کنسرو ماهی باید در ساحل باشد، نه خودروسازی! باید حواسمان به ردپای فرهنگی نیز باشد و باعث خرده‌فرهنگ‌زدایی نشویم.

وی در خصوص معضل فرونشست زمین هشدار داد: فرونشست یک فاجعه بزرگ است. علت آن خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی است که به دلیل برداشت بی‌رویه آب و عدم تأمین حقابه تالاب‌ها رخ داده است. برخی از این سفره‌ها غیرقابل بازگشت هستند و باید آن مناطق را برای همیشه رها کرد.

این متخصص محیط زیست در خصوص جنگل‌های هیرکانی گفت: جنگل‌های هیرکانی یک موزه زنده و بازمانده از ۴۰ میلیون سال پیش هستند که در آخرین عصر یخبندان از نابودی جان سالم به در بردند. وجود این جنگل‌ها مرهون رشته کوه البرز و قله دماوند است.

وی بزرگ‌ترین تهدید این جنگل‌ها را برداشت چوب غیرمجاز دانست و افزود: بزرگ‌ترین تهدید امروز، برداشت چوب غیرمجاز (دزدی چوب) و رهاسازی مدیریت جنگل است. سازمان جنگل‌ها باید برای این جنگل‌ها طرح‌های مدیریتی بدون برداشت چوب تدوین کند.

دانه‌کار بر نقش مردم در حفاظت از محیط زیست تأکید کرد و گفت: حفاظت از محیط زیست فقط کار دولت نیست؛ مثلث مردم، دولت و بخش خصوصی باید با هم کار کنند. مردم باید به سمت «طبیعت‌گردی مسئولانه» حرکت کنند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: باید به این باور برسیم که این سرزمین تنها متعلق به امروز نیست؛ میراثی است که باید به آیندگان سپرده شود. اگر این ثروت‌های طبیعی را به درستی مدیریت کنیم، حتی نیازی به فروش نفت هم نخواهیم داشت.