خزر، صحنه اقتدار و همکاری؛ ایران و روسیه، دست در دست برای امنیت کاسپین

خبرگزاری مهر– گروه سیاسیت- هادی رضایی: رزمایش مرکب امداد و نجات دریایی ۲۰۲۵ (CASAREX2025) از ۳۰ تیرماه ۱۴۰۴ به مدت سه روز در آب‌های دریای خزر برگزار شد. این رویداد مهم، که به میزبانی ناوگان شمال و منطقه چهارم دریایی امام رضا (ع) نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، با مشارکت نیروهای دریایی ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، و نیروی دریایی فدراتیو روسیه، نمادی از همکاری و هم‌افزایی منطقه‌ای برای تضمین ایمنی و امنیت دریانوردی در این پهنه استراتژیک است. حضور ناظرانی از کشورهای حاشیه دریای خزر، شامل قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان، بر اهمیت ژئوپلیتیکی این رزمایش افزوده است.

شعار و اهداف رزمایش

رزمایش CASAREX2025 با شعار «با هم برای دریای خزری ایمن و امن» برگزار شد، شعاری که بر هدف اصلی این مانور یعنی تقویت همکاری‌های بین‌المللی و تأمین امنیت دریانوردی در دریای خزر تأکید دارد. به گفته امیر دریادار دوم محسن رزاقی، سخنگوی رزمایش، اهداف این رویداد شامل موارد زیر است:

توسعه دیپلماسی دفاعی: اجرای تدابیر فرماندهی معظم کل قوا مبنی بر توسعه دیپلماسی مبتنی بر همکاری‌های بین‌المللی.

ایجاد همگرایی منطقه‌ای: تقویت هماهنگی و هم‌افزایی بین نیروهای دریایی کشورهای حاشیه خزر.

تأمین امنیت دریانوردی: تضمین ایمنی کشتی‌های تجاری در دریای خزر.

تمرین توانمندی‌ها: نمایش عملی قابلیت‌های نیروهای دریایی منطقه‌ای در مدیریت بحران‌های دریایی.

افزایش خودباوری: تقویت اعتمادبه‌نفس کارکنان شناورها و یگان‌های عملیاتی.

امیر دریادار دوم رزاقی تأکید کرد: برقراری امنیت در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی برای جمهوری اسلامی ایران بسیار حائز اهمیت است و نیروهای دریایی ایران اجازه هیچ‌گونه تعدی را در حوزه دریا نخواهند داد.

ناخدا دوم ماکسیم گلود، فرمانده شناور SB738 نیروی دریایی روسیه، نیز در حاشیه مراسم استقبال اظهار داشت: این رزمایش گامی برای افزایش همکاری‌های دوجانبه ایران و روسیه و ارزیابی قدرت این دو کشور در عرصه دریا است.

مراحل برگزاری رزمایش

رزمایش CASAREX2025 در دو فاز ساحلی و دریایی برگزار شد و شامل تمرینات متنوعی بود که توانمندی‌های عملیاتی و هماهنگی بین یگان‌های ایرانی و روسی را به نمایش گذاشت:

فاز ساحلی: این مرحله شامل هماهنگی‌های اولیه، جلسات توجیهی، و برنامه‌ریزی عملیات مشترک است. در این فاز، یگان‌های شرکت‌کننده برنامه‌های عملیاتی را مرور کرده و هماهنگی‌های لازم برای اجرای تمرینات دریایی انجام شد.

فاز دریایی: این فاز شامل تمرینات عملیاتی در آب‌های خزر است که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کمک به کشتی سانحه‌دیده

امیر دریادار دوم محسن رزاقی سخنگوی رزمایش مرکب امداد و نجات ۲۰۲۵ دریای خزر (CASAREX2025) گفت: در ادامه برگزاری مراحل اصلی این رزمایش، با حضور نیروهای دریایی جمهوری اسلامی ایران و فدراتیو روسیه، یگان‌های شناور و پروازی دو کشور بر اساس سناریوی از پیش تعیین شده عملیات اطفا حریق و نجات کارکنان آسیب دیده و رفع صدمات ایجاد شده در شناور تجاری را انجام دادند.

وی افزود: در این مرحله از رزمایش، پس از ارسال پیام اضطراری کشتی دچار حریق شده، ابتدا منطقه عملیات توسط بالگردهای نیروی دریایی ارتش مورد شناسایی و جستجو قرار گرفت و سپس ناو «سپر» به عنوان ناو سرفرماندهی، شناورهای مستقر در منطقه را برای اجرای عملیات اطفا حریق اعزام کرد.

سخنگوی رزمایش مرکب امداد و نجات دریای خزر اضافه کرد: نیروهای عملیات ویژه نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با ورود از سطح بر روی عرشه شناور، آسیب دیدگان و فرد گرفتار در دریا را نجات داده و آنها را به مراکز درمانی منتقل کردند.

همچنین نیروهای شرکت کننده در رزمایش، نسبت به اجرای عملیات اطفا حریق کشتی سانحه دیده اقدام کردند و در نهایت، اجرای عملیات انتقال یدک شناور تجاری به لنگرگاه امن با موفقیت انجام شد.

عملیات تجسس و نجات (SAR)

عملیات تبادل عمودی (هلی‌برن)

تمرین مانور افسر نگهبان

عملیات «آدم به دریا» (Man Overboard)

تمرین عکسبرداری هوایی و صورت‌بندی و آرایش‌های تاکتیکی در رزمایش خزر

در یکی از مرحل رزمایش، یگان‌های شناور نیروهای دریایی جمهوری اسلامی ایران و فدراتیو روسیه، تمرین عکسبرداری هوایی (Photo Ex) و صورت‌بندی و آرایش آفندی را انجام دادند.

امیر دریادار دوم رزاقی گفت: تمام مراحل رزمایش با نظارت و پایش هوایی منطقه توسط بالگردهای نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی انجام می‌شود.

رژه دریایی

این رزمایش با برگزاری رژه دریایی یگان‌های شرکت کننده از مقابل ناو سان گیرنده «سپر» در منطقه دریای خزر پایان یافت.

در این رژه، که با شعار «با هم برای دریای خزری ایمن و امن» در دریای خزر برگزار شد، یگان‌های شناور و پروازی نیروهای دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران شامل ناوهای موشک انداز «سپر»، «پیکان»، «جوشن»، ناو «درفش»، شناور «شهید بصیر» نیروی دریایی سپاه پاسداران، شناور «حیدر» فراجا، شناور «پاک بوم» اداره بنادر، دو فروند یدک‌کش هراز و انزلی، دو فروند بالگرد ۲۱۲ AB و همچنین شناور امداد و نجات SB۷۳۸ فدراتیو روسیه حضور داشت.

این تمرینات با هدف شبیه‌سازی سناریوهای واقعی بحران‌های دریایی و تقویت توانایی پاسخگویی سریع و مؤثر طراحی شده‌اند.

ناظران رزمایش

رزمایش CASAREX2025 با حضور ناظرانی از کشورهای حاشیه دریای خزر، شامل قزاقستان، ترکمنستان، و جمهوری آذربایجان برگزار شد. حضور این ناظران نشان‌دهنده اهمیت منطقه‌ای این رزمایش و تمایل کشورهای همسایه به تقویت همکاری‌های دریایی در خزر است. این کشورها، که به همراه ایران و روسیه، پنج کشور ساحلی خزر را تشکیل می‌دهند، از نزدیک شاهد نمایش هماهنگی و اقتدار دریایی ایران و روسیه هستند.

بازخورد و بازتاب جهانی

رزمایش CASAREX2025 بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی داشته است. در داخل کشورمان، رسانه‌ها این رزمایش را نمادی از اقتدار دریایی ایران و گامی در راستای دیپلماسی دفاعی توصیف کرده‌اند. پست‌های منتشرشده در شبکه اجتماعی X نیز نشان‌دهنده غرور ملی و حمایت عمومی از این رویداد است.

در سطح بین‌المللی، رسانه‌هایی مانند آنادولو آژانس ترکیه این رزمایش را نشانه‌ای از تقویت روابط ایران و روسیه و تلاش برای تأمین امنیت منطقه‌ای دانستند. با این حال، برخی تحلیلگران غربی این رزمایش را در چارچوب رقابت‌های ژئوپلیتیکی و به‌عنوان پیامی به قدرت‌های غربی، به‌ویژه ایالات متحده، تفسیر کرده‌اند. این دیدگاه به‌ویژه با توجه به رزمایش‌های مشترک قبلی ایران، روسیه و چین تقویت شده است.

واکنش‌ها در سطح جهانی ترکیبی از تأیید همکاری‌های منطقه‌ای و نگرانی‌های ژئوپلیتیکی بوده است. برخی تحلیلگران معتقدند که این رزمایش می‌تواند به کاهش تنش‌های منطقه‌ای و تقویت اعتماد بین کشورهای حاشیه خزر کمک کند، در حالی که برخی دیگر آن را نشانه‌ای از ائتلاف استراتژیک ایران و روسیه در برابر نفوذ غرب در منطقه می‌دانند.

نتیجه‌گیری

رزمایش CASAREX2025 فراتر از یک مانور نظامی، پیامی روشن از عزم ایران برای ایفای نقش محوری در تأمین امنیت دریای خزر و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای است. این رزمایش، با نمایش توانمندی‌های نیروهای دریایی ایران و روسیه، نه‌تنها به تقویت دیپلماسی دفاعی کمک می‌کند، بلکه پیامی قاطع به هرگونه تهدید احتمالی در این پهنه استراتژیک ارسال می‌کند. حضور ناظران از کشورهای حاشیه خزر نیز نشان‌دهنده تمایل منطقه‌ای به ایجاد یک چارچوب همکاری مشترک برای مدیریت بحران‌های دریایی است.

در نهایت، CASAREX2025 گامی مهم در راستای تحقق شعار «با هم برای دریای خزری ایمن و امن» است و می‌تواند الگویی برای رزمایش‌های آینده در منطقه باشد. این رویداد نه‌تنها اقتدار دریایی ایران را به نمایش گذاشت، بلکه بر اهمیت همکاری‌های بین‌المللی در حفظ صلح و امنیت منطقه‌ای تأکید کرد.