در تولید گوشت خودکفا شدیم یا مصرف کم شد؟

به گزارش خبرنگار مهر، مهدی ناظری، کارشناس بخش کشاورزی در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری مهر نوشت، چندی پیش وزیر جهاد کشاورزی از خودکفایی در گوشت قرمز در سال‌های آینده خبر داد؛ اینکه این امر چقدر عملی است بیش از آنکه تابع تولید و تأمین نیاز مصرف کننده باشد، به میزان مصرف این محصول در کشور وابسته است. به عبارت دیگر با کوچک شدن سهم گوشت قرمز در سفره مردم، تحقق خودکفایی بیش از آنکه ناشی از افزایش تولید و بهره‌وری باشد، معلول عدم امکان خرید عامه مردم و تقاضای اقشار ثروتمند و دهک‌های بالایی جامعه به عنوان یک کالای لوکس و نه مهمترین منبع پروتئین افراد است. نتیجه آنکه حصول خودکفایی با این رویکرد هر چند به سادگی در دسترس است اما حاصلی را جز خالی شدن سفره عموم ملت و رنگین ماندن سفره اغنیا در پی ندارد.

حقیقت تلخ این روزهای صنعت دامداری کشور حاکی از تولید گران‌ترین گوشت قرمز در دنیا است و متأسفانه در حال حاضر با بحران فزاینده کاهش مصرف گوشت قرمز در خانوار مواجه هستیم. به عبارت دیگر می‌توان گفت صحبت از خودکفایی در تولید گوشت قرمز به نوعی ایجاد انحراف در اصل مسئله است؛ چراکه خودکفایی زمانی حائز اهمیت است که گوشت سهم خود را در سفره مردم داشته باشد؛ این در حالی است که این سهم در طول ۱۰ سال گذشته در سفره اقشار مختلف مدام در حال کوچک شدن است.

آمار گواهی می‌دهد که تنها در ۳ سال گذشته نسبت ۴ به ۱ قیمت خرید مرغ در برابر گوشت برای خانوار ایرانی به ۸ به ۱ رسیده است. بدین معنا که میزان مصرف گوشت قرمز با احتساب تجمیع کشتار و واردات گوشت تازه (گوسفند و گوساله) از ۵۴۷ هزار تن در برابر ۲ میلیون و ۸۹ هزار تن مرغ در سال ۱۴۰۱، به ۴۳۵ هزار تن در برابر ۲ میلیون و ۵۸۰ هزار تن مرغ در سال ۱۴۰۳ رسیده است. یعنی به موازات افزایش قیمت گوشت در طول این ۳ سال، تقاضا به سمت گوشت مرغ سوق پیدا کرده است.

این بدان معناست که تنها در ۳ سال گذشته مصرف گوشت قرمز خانوار در کشور با حدود ۲۱ درصد کاهش مواجه بوده و انتقال این تقاضا، مصرف مرغ را با افزایش ۲۲ درصدی روبه‌رو کرده است.

کاهش مصرف گوشت گوسفند اما در ۳ سال اخیر به نحو فزاینده‌تری نمود یافته است، به طوری که مصرف گوشت گوسفندی با احتساب کشتار و واردات گوشت گرم از ۲۵۴ هزار تن در سال ۱۴۰۱ به ۱۷۶ هزار تن در سال ۱۴۰۳ رسیده که ۳۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد و مصرف گوشت گوساله نیز با ثبت آمار کاهشی از ۲۹۳ هزار تن در سال ۱۴۰۱ به ۲۵۸ هزار تن در سال ۱۴۰۳ با افت ۱۱ درصدی مواجه است.

این کاهش تقاضا اثر جدی نیز بر کیفیت تغذیه خانوار ایرانی دارد؛ چرا که ارزش غذایی گوشت قرمز با دارا بودن ۹ اسید آمینه ضروری بدن و همچنین ایجاد تنوع غذایی بیشتر در سفره خانوار بی‌بدیل است.

رصد بازار گوشت و قیمت این محصول پروتئینی

رصد قیمت‌های بازار در دو ماه گذشته نیز حکایت از افزایش ۱۵ درصدی گوشت قرمز دارد که باعث شده نگرانی‌ها در خصوص حذف کلی گوشت از سبد غذایی دهک‌های پایینی جامعه به مرز هشدار برسد. آمارها نشان می‌دهد در این مدت گوشت مخلوط شقه گوسفندی از ۷۰۰ به ۸۰۰ هزار تومان و مخلوط بدون استخوان گوساله از ۵۵۰ هزار تومان به ۶۵۰ هزار تومان رسیده است.

این آمار بیانگر این نکته است که نسبت استاندارد مصرف سبد خانوار از یک کیلوگرم گوشت قرمز به ازای ۴ کیلوگرم مرغ در گذشته، به ۱ به ۶ در گوشت گوساله و ۱ به ۸ در گوشت گوسفند برسد که نشان دهنده کوچک شدن نقش گوشت قرمز در سبد پروتئین مردم است.

با توجه به شرایط اقتصادی موجود خانوارها بار دیگر به نکته‌ای که وزیر جهاد کشاورزی بر آن تکیه دارند دست می‌گذاریم؛ آیا خودکفایی در گوشت قرمز دست یافتنی است؟

پاسخ با وجود روندی که به آن اشاره شد با قطعیت مثبت است اما نکته قابل تأمل، کوچ گوشت قرمز از کالای اساسی و ضروری خانوار به سمت کالایی لوکس و دست نیافتنی است؛ در این صورت حصول خودکفایی برای محصولی گران قیمت و طلا گونه نیازی به اقدام خاصی ندارد و روند آن از ۳ سال گذشته آغاز شده است.