دو برابر شدن حمایت‌های پژوهشی و ارتقای کیفیت مقالات در بنیاد علم ایران

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از بنیاد ملی علم ایران، حمایت‌های بنیاد شامل حمایت مالی از طرح‌های پژوهشی، طرح‌های پسادکتری، رساله‌های دکتری و طرح‌های بین‌الملل با هدف تقویت همکاری‌های بین‌المللی و داخلی، کرسی و گرنت پژوهشی و رویدادهای ترویج علم با عنوان شب علم بوده است. بر اساس آمار، تعداد طرح‌های دریافت شده در این سال ۴۹۵۱ طرح و تعداد حمایت‌های مصوب ۱۶۱۷ حمایت، با نرخ پذیرش حدود ۳۳ درصد بوده است. همچنین سهم مشارکت مردان و زنان در انواع طرح‌های پژوهشی به ترتیب ۶۶ درصد و ۳۴ درصد بوده است.

دوبرابر شدن میزان حمایت‌های مالی بنیاد

میزان حمایت‌های مالی مصوب بنیاد در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ تقریباً دوبرابر شده و از حدود ۲۱۲ میلیارد تومان به بیش از ۴۲۸ میلیارد تومان رسیده است. بنیاد در سال ۱۴۰۳ از پژوهشگران همه استان‌های کشور طرح‌هایی را دریافت و حمایت کرده است. تعیین اولویت‌های پژوهشی، ارزیابی و داوری تخصصی طرح‌های پژوهشی در کارگروه‌های بنیاد که به ۶ حوزه پژوهشی جامع تقسیم‌بندی شده‌اند، صورت می‌گیرد.

علوم پایه و علوم زیستی، دارای بیشترین طرح مصوب

گزارش عملکرد سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که ۳۱ درصد طرح‌های مصوب سال ۱۴۰۳ مربوط به کارگروه علوم پایه و علوم زیستی، ۲۶ درصد مربوط به کارگروه فنی و مهندسی، ۱۶ درصد مربوط به کارگروه علوم پزشکی و سلامت، ۱۵ درصد مربوط به کارگروه کشاورزی و منابع طبیعی، ۱۱ درصد مربوط به کارگروه علوم انسانی، اجتماعی و هنر و کمتر از یک درصد مربوط به کارگروه علوم و معارف دینی بوده است.

هرمزگان، رکورددار نرخ پذیرش طرح

بالاترین نرخ پذیرش طرح‌ها به ترتیب مربوط به پژوهشگران استان‌های هرمزگان، بوشهر و سپس گیلان بوده است و پژوهشگران استان تهران، خراسان رضوی و سپس آذربایجان شرقی بالاترین میزان اعتبار مصوب بنیاد را در سال ۱۴۰۳ از آن خود کرده‌اند.

بر اساس رتبه‌بندی ۳۰ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی اول بر اساس تعداد طرح‌های مصوب در بنیاد؛ دانشگاه تهران با ۱۵۸ طرح در جایگاه اول، دانشگاه تربیت مدرس با ۱۴۹ طرح در جایگاه دوم و دانشگاه صنعتی شریف با ۸۷ طرح مصوب در جایگاه سوم قرار گرفته‌اند.

در سال ۱۴۰۳ در مجموع ۶۹۱ طرح در انواع قالب‌های پژوهشی خاتمه یافته است که ۴۱۱ طرح در سال ۱۴۰۰ و پیش از آن به ثبت رسیده و ۱۳۱ طرح در سال ۱۴۰۱ و ۸۲ طرح در سال ۱۴۰۲ ثبت شده است و ۶۷ طرح در سال ۱۴۰۳ ثبت شده و خاتمه یافته است. در گذشته‌های نزدیک اغلب طرح‌های مصوب بنیاد از نوع حمایت‌های عادی مستمر بوده‌اند. حمایت‌های عادی مستمر آن دسته از حمایت‌ها هستند که پژوهشگران براساس اولویت‌ها و علایق خود، در تمام طول سال بدون محدودیت موضوعی و زمانی می‌توانند پیشنهاده خود را از طریق سامانه کایپر و براساس قالب‌های آن برای بنیاد ارسال کنند.

اعلام ۲۵ فراخوان در سال گذشته

در سال ۱۴۰۳ علاوه بر حمایت‌های عادی مستمر از فعالیت‌های علمی، پژوهشی در قالب فراخوان‌های تخصصی در موضوعات مشخص با عنوان حمایت‌های ویژه فراخوانی نیز حمایت هدفمند شده است. در سال ۱۴۰۳ تعداد ۲۵ مورد فراخوان اعلام شد و از پژوهشگران برای ارسال طرح مرتبط دعوت به‌عمل آمد. در این سال ۳۲ درصد از طرح‌ها، فراخوانی بوده و ۵۰/۴ درصد از اعتبار مصوب به فراخوان‌ها تخصیص داده شد.

آمار داوری در بنیاد ملی علم ایران

۶۸۵۷ داوری و ۲۶۷۰ مورد نظارت در سال ۱۴۰۳ انجام شده است. متوسط زمان ارزیابی طرح مصوب (از دریافت طرح تا تصویب آن در شورای علمی از ۱۰۶ روز در سال ۱۴۰۲ به ۹۰ روز در سال ۱۴۰۳ و متوسط زمان ارزیابی طرح مردود از دریافت طرح تا رد آن از ۶۵ روز در سال ۱۴۰۲ به ۶۴ روز در سال ۱۴۰۳ تقلیل یافته است.

برگزاری رویدادهای مختلف علمی در سال ۱۴۰۳

بنیاد ملی علم ایران نشست‌های متنوعی از جمله اعطای کرسی پژوهشی و خوشه‌های چندتخصصی، نشست‌های هم‌اندیشی در حوزه علوم مختلف و رویدادهای ملی همچون سرآمدان و شب علم را نیز در سال ۱۴۰۳ برگزار کرده است. این فعالیت‌ها در راستای ارتقای مرجعیت علمی، توسعه علم و فناوری و ترویج فرهنگ علم در جامعه بوده‌ است.

همچنین، طرح‌های پژوهشی مصوب، تعهداتی را به‌عنوان خروجی باید ارائه دهند که از جمله آن‌ها می‌توان به انتشار مقالات علمی، تولید دانش فنی، تولید نمونه محصول، ثبت اختراع، طراحی و تولید نرم‌افزار برگزاری همایش، کارگاه و…. اشاره کرد. همکاری با ناشران معتبری چون Elsevier Springer MDPI و IEEE بیانگر پذیرش بین‌المللی آثار تحت حمایت بنیاد است. افزایش نسبت مقالات Q۱ از ۳۰ درصد در سال ۲۰۱۵ به حدود ۵۵ درصد در سال ۲۰۲۴، نشانه موفقیت در هدایت پژوهشگران به مجلات با کیفیت بالاتر و رشد کیفی مستمر است.

به طور کلی، عملکرد سال ۱۴۰۳ نشانگر رشد و توسعه حمایت‌های علمی و پژوهشی بنیاد ملی علم ایران از جامعه علمی است و این نهاد در فراهم کردن زمینه تعالی علم و فناوری کشور تلاش‌های مستمری کرده است.