رتبه سوم ایران در طب «تولید مثل» ؛ راه تاب‌آوری در برابر تحریم‌ علمی

به گزارش خبرنگار مهر، شاهین آخوندزاده در مراسم اهداء جوایز بیست و ششمین کنگره بین المللی رویان و بیست و چهارمین جشنواره بین المللی رویان که امروز با حضور علی منتظری مقدم؛ رئیس جهاد دانشگاهی، عبدالحسین شاهوردی؛ رئیس پژوهشگاه رویان، دانشمندان میهمانان داخلی و خارجی در سالن همایش‌های بین‌المللی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، گفت: من به عنوان یک عضو کوچک از جهاد دانشگاهی اعتقاد دارم که جهاد دانشگاهی خود یک مکتب علمی است. در این مکتب مؤسسه رویان به نسل جوان علمی ایران اعتماد به نفس، خودباوری، تلاش و رسیدن به هدف نهایی را آموخته است. بدون شک بزرگان جهاد دانشگاهی چندین نسل مدیر علمی در دوره های مختلف به کشور تقدیم کرده‌است‌.

وی اظهار کرد: جهاد دانشگاهی نسلی از مدیران علمی را در کشور پرورش داده و تکثیر کرده است. اما یک وظیفه مهم دیگر دارد و آن، تربیت نسل محققانی مانند آقای دکتر بهاروند است.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با بیان اینکه بخش قابل توجهی از مهاجرت در کشور ما ریشه اقتصادی، سیاسی یا اجتماعی ندارد، اظهار کرد: این مهاجرت‌ها ناشی از این است که اجازه رشد به جوانان داده نمی‌شود. باید به یک جوان زیست‌شناس ۳۰ یا ۴۰ ساله فرصت دهیم تا در کشور رشد علمی کند و به مدارج بالا برسد. وظیفه ما به عنوان مدیر این است که پشت او بایستیم و او را به جلو هدایت کنیم.

وی ادامه داد: وقتی افراد موفقی مانند آقای دکتر بهاروند را در داخل کشور پرزنت کنیم و به جامعه علمی معرفی کنیم، شک نکنید که میزان مهاجرت کاهش خواهد یافت.

آخوندزاده با بیان اینکه یکی از دلایل مهاجرت این است که ما اجازه رشد به جوانان نمی‌دهیم، گفت: جهاد دانشگاهی در این زمینه عملکرد موفقی داشته است. ولی وقتی می‌خواهم افراد موفق را پرزنت کنم، نباید فقط به ایرانیان خارج از کشور بسنده کنم؛ آن‌ها عزیز و نور چشم ما هستند، اما باید افراد موفق داخل کشور را نیز به جوانان نشان دهیم. این تعداد هم باید زیاد باشد تا جوانان باور کنند که از مسیر علمی می‌توانند به موفقیت برسند.

وی با اشاره به جایگاه ایران در طب تولید مثل در دنیا گفت: بر اساس تعداد مقاله، ایران در سال ۲۰۲۴ پس از چین و آمریکا کشور سوم جهان است. این پژوهش‌ها با نیم درصد از تولید ناخالص داخلی انجام شده و ماحصلش این است.

معاون وزیر بهداشت اظهار کرد: ما نسل نیروی انسانی جوان و توانمند داریم که باید قدر آن‌ها را بدانیم.

وی در خصوص استنادات مقالات این حوزه گفت ما در این حوزه در سال ۲۰۲۴ رتبه هشتم دنیا را داریم در حالی که پزشکی بالینی ما رتبه ۱۶ است.

آخوندزاده گفت: به دلیل تحریم‌های علمی، حضور همکاران ایرانی در گروه‌های پژوهشی بین‌المللی بسیار محدود شده است. در حالی که همکاری بین‌المللی می‌تواند تعداد استنادات را چندین برابر افزایش دهد. با وجود این محدودیت‌ها، ایران جایگاه قابل توجهی در طب تولیدمثل دارد.

وی با بیان اینکه در اچ ایندکس وضع به خوبی دو شاخص دیگر نیست، گفت: باید بپذیریم که سابقه ما در این حوزه نسبت به کشورهای پیشرفته کمتر است. آن‌ها از دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی وارد این عرصه شده‌اند، در حالی که ما به دلیل جنگ تحمیلی هشت سال از این مسیر عقب ماندیم. با این وجود، شاخص اچ ایندکس ایران در حوزه طب تولیدمثل بالاتر از میانگین کل علم ایران است.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با اشاره به رتبه اول ایران در سطح منطقه، در تعداد مقالات گفت: کشور ترکیه با وجود آنکه ۱۱ برابر ایران برای پژوهش هزینه می‌کند و تحریم‌های علمی نیز ندارد، جایگاهی پایین‌تر از ایران دارد. در استنادات نیز ایران در رتبه اول منطقه قرار دارد.

وی گفت: روند انتشارات علمی ایران در حوزه بیولوژی تولیدمثل از سال ۲۰۰۴ با شیب قابل توجهی رشد کرده است، هرچند در برخی سال‌ها مانند ۲۰۱۶ و ۲۰۲۱ افت‌هایی وجود داشته است. با این حال، وضعیت این حوزه نسبت به میانگین علوم پزشکی ایران بهتر است.

آخوندزاده افزود: شاخص‌های اسکوپوس نشان می‌دهد که ۷ درصد از مقالات این حوزه حاصل همکاری‌های آکادمیک بین‌المللی است که نیاز به بهبود دارد. همچنین سهم مقالات منتشر شده در ژورنال‌های برتر جهان پایین است، که این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد.

وی با تاکید بر اینکه علوم پایه نیازمند سرمایه‌گذاری کلان است و ما سرمایه‌گذاری کافی در این زمینه انجام نداده‌ایم، گفت: همچنین، همکاری‌های بین‌المللی ایران نسبت به گذشته کاهش یافته و باید جبران شود.

وی افزود: بررسی ۱۰ محقق برتر ایران در این حوزه در بازه ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ نشان می‌دهد که تعدادی از آنان در همین جمع حضور دارند. همچنین، بررسی ۱۰ دانشگاه و مؤسسه برتر فعال در بیولوژی تولیدمثل نشان می‌دهد که پژوهشگاه رویان با وجود اینکه دانشگاه نیست، جایگاهی برجسته و ممتاز دارد.

معاون وزیر بهداشت با اشاره به شاخص Field Weighted Citation Impact (FWCI) گفت: در این شاخص فراز و نشیب‌هایی دیده می‌شود که ناشی از تحریم‌ها و کمبود اعتبارات پژوهشی است.

وی ادامه داد: از نظر مجلات علمی، پژوهشگران ایرانی هم در مجلات داخلی و هم در مجلات معتبر خارجی چاپ داشته‌اند. خوشبختانه در ایران مجلات علمی معتبر و نمایه‌شده خوبی در این حوزه وجود دارد که می‌تواند نقش مهمی در تاب‌آوری در برابر تحریم‌های علمی ایفا کند.

وی در پایان گفت: امروز حتی ناشرانی مانند اشپرینگر و وایلی به‌دلیل آدرس ایرانی، مقالات را رد می‌کنند و تحریم‌های علمی آشکارا اعمال می‌شود. بنابراین داشتن مجلات داخلی معتبر و نمایه‌شده یک مزیت راهبردی است تا بتوانیم در این جنگ علمی و تحریم علمی مقاومت و پایداری داشته باشیم.