ریشه‌های طب ایرانی به ۳۰۰۰ سال قبل بازمی‌گردد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وبدا، نفیسه حسینی یکتا، مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت، اظهار کرد: سازمان جهانی بهداشت طب سنتی را مجموعه تمام علوم نظری و عملی می‌داند که در تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌های جسمی، روانی یا نابهنجاری‌های اجتماعی به کار می‌رود و از نسلی به نسل دیگر، به صورت گفتاری یا نوشتاری منتقل شده است. همچنین، درمان‌های طب سنتی را شامل دارودرمانی با استفاده از گیاهان، اجزای حیوانی و معدنی و نیز روش‌های غیر دارویی نظیر طب سوزنی، ماساژ و درمان‌های روانی می‌داند.

مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت با بیان اینکه طب ایرانی یک نظام پزشکی جامع و کهن است که ریشه در تمدن چند هزار ساله ایران دارد، تصریح کرد: این مکتب طبی بر پایه اصول، مبانی و تجربیات حکماً و پزشکان برجسته همچون ابوعلی سینا، رازی، جرجانی و دیگر بزرگان علوم پزشکی شکل گرفته است که با نگاه کل‌نگر به انسان، سلامت را برآیند تعادل اخلاط (چهارگانه: صفرا، دم، بلغم و سودا) و مزاج‌های فردی می‌داند و بیماری را نتیجه برهم‌خوردن این تعادل تلقی می‌کند.

حسینی یکتا افزود: ریشه‌های مکتب طب ایرانی به بیش از ۳۰۰۰ سال قبل بازمی‌گردد. ستارگانی چون ابن‌سینا، رازی، علی‌ابن‌عباس اهوازی، ابن ابی‌الصادق نیشابوری و سید اسماعیل جرجانی هدایت این مکتب طبی را برعهده داشتند و طبق تاکید دکتر نرمن هاوارد جونز در مجله سازمان جهانی بهداشت (۱۹۷۲)؛ کتاب قانون ابن‌سینا به مدت ۵۰۰ سال در دانشگاه‌های پزشکی اروپا و آسیا تدریس می‌شده است.

وی با بیان اینکه «Persian medicine» در متون بین‌المللی اصطلاحی شناخته‌شده و معتبر است، افزود: انتخاب عنوان «طب ایرانی»، اقدامی هوشمندانه بود که ضمن پرهیز از دوگانه‌سازی و تقابل با طب مدرن، بر غنای تاریخی، هویت مستقل و جایگاه شایسته این مکتب علمی-پزشکی تأکید دارد. این نامگذاری همچنین سبب می‌شود سابقه چند هزار ساله، بنیان‌های نظری مستحکم و دستاوردهای ماندگار طب ایرانی، همان‌گونه که در متون و مراکز علمی جهان از آن یاد می‌شود، به درستی منعکس گردد و زمینه برای حضور هدفمندتر این دانش ارزشمند در عرصه‌های بین‌المللی و تعاملات علمی فراهم شود.

حسینی یکتا با اشاره به اینکه طب ایرانی به سلامت فرد از منظر جسم، روان و سبک زندگی توجه می‌کند؛ ادامه داد: مطالعات نشان داده‌اند که رویکردهای درمانی و پیشگیرانه این مکتب، به‌ویژه در بیماری‌های مزمن، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش مصرف داروهای شیمیایی کمک کند. همچنین طب ایرانی با ارائه راهکارهای فردمحور و جامع، نقش مؤثری در ارتقای سلامت عمومی و کاهش هزینه‌های نظام سلامت دارد.

مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت تصریح کرد: ایران هم‌راستا با اسناد بین‌المللی از جمله سند راهبردی سازمان جهانی بهداشت، اسناد بالادستی متعددی را در حوزه طب سنتی تصویب کرده و بر بهره‌مندی از این ظرفیت تأکید دارد.

وی با استناد به سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری، به ویژه بند ۱۲ که بر توسعه و نهادینه‌سازی طب سنتی تأکید دارد، گفت: بر اساس این بند، ما موظف به ترویج، توسعه و نهادینه‌سازی این حوزه در کنار طب نوین هستیم و توسعه منطقی طب ایرانی، استانداردسازی روش‌های تشخیصی و درمانی، و تبادل تجربیات بین‌المللی از اولویت‌های ما در راستای تحقق عدالت سلامت است.

حسینی یکتا با تاکید بر اینکه هدف ما، بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های پیشگیرانه و درمانی آن در راستای ارتقای سلامت جامعه است، تصریح کرد: ایران کشوری پیشرو در ادغام طب سنتی در شبکه بهداشتی-درمانی است و آموزش سبک زندگی سالم مبتنی بر طب ایرانی به منظور کاهش بیماری‌های غیرواگیر در سراسر کشور جریان دارد.

وی ادامه داد: در حال حاضر در حوزه آموزش علاوه بر تربیت نیروی تخصصی در رشته‌های داروسازی سنتی – طب ایرانی و تاریخ پزشکی ارائه دو واح د طب ایرانی در هفت رشته علوم پزشکی با درسنامه های استاندارد انجام می‌شود. تاکنون قریب به ۱۰۰ هزار دانشجو موفق به گذراندن این واحدهای آموزشی شده‌اند که این امر نقش مهمی در ارتقای آگاهی و دانش جامعه پزشکی نسبت به ظرفیت‌های علمی طب ایرانی داشته است. طراحی و پیشنهاد دوره‌های مهارتی برای گروه‌های پرستاری و پزشکی نیز از دیگر برنامه‌های مهم پیش رو است که البته لازم است با آموزش این حوزه با تربیت نیرو در رشته‌های پشتیبان گسترش یابد تا به نیاز جامعه با تربیت نیروهای مورد تایید وزارت بهداشت پاسخ کافی داده شود.

مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل؛ افزود: در حوزه پژوهش، با تلاش متخصصان این عرصه و بهره‌مندی از ظرفیت‌های داروسازی و تاریخ پزشکی، رتبه‌های معتبر جهانی در تولید علم و کارآزمایی‌های بالینی کسب شده است. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ میلادی شاهد رشد ۴۰۰ درصدی روند انتشار مقالات ایران در حوزه طب سنتی در سطح جهان بودیم؛ به‌نحوی که برای سومین سال متوالی ایران رتبه چهارم علمی دنیا پس از چین، هند و آمریکا را کسب کرده است. همچنین ایران با سهمی معادل سه درصد از کل کارآزمایی‌های بالینی ثبت‌شده حوزه طب مکمل و سنتی، یکی از سه کشور برتر جهان است.

وی ادامه داد: در حوزه بهداشت ادغام طب ایرانی را در نظام شبکه با اجرای برنامه آموزه‌های طب ایرانی در حوزه سبک زندگی در تمامی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور داریم. تمام مراکز سلامت ملزم به تشکیل شناسنامه سبک زندگی بر مبنای طب ایرانی برای مراجعین هستند و آموزش به گروه‌های هدف مبتنی بر آموزه‌های استاندارد شده از سوی دفتر طب ایرانی صورت می‌گیرد و برای افزایش سواد عمومی جامعه در این حوزه برنامه‌های متعددی با گروه‌های هدف دانش‌آموزان و استفاده از بسترهای اطلاع‌رسانی عمومی با ظرفیت‌های متعدد سایر سازمان‌ها در حال انجام است. در حوزه درمان نیز متخصصین این حوزه در مراکز درمان ناباروری و بسته‌های خدمتی گوناگون حضور دارند. شایان ذکر است از آنجایی که ارائه خدمات درمانی در قالب پوشش بیمه‌ای منجر به بهره مندی جمعیت بیشتری خواهد شد؛ دفتر طب ایرانی و سایر حوزه‌های مرتبط با خدمات بیمه‌ای در وزارت بهداشت، ویزیت متخصصین و سه خدمت شایع حوزه طب ایرانی تحت پوشش بیمه قرار گرفت و در حال حاضر در کل کشور قابل ارائه است.

حسینی یکتا با تاکید بر اینکه ارتقای جایگاه جهانی، طب ایرانی را به عنوان یک اولویت راهبردی در دستور کار دارد؛ گفت: برگزاری سمپوزیوم‌ها و حضور فعال نماینده طب سنتی ایران در مجامع جهانی جایگاه ایران را تثبیت کرده است. اکنون طب ایرانی در عرصه بین‌المللی، به عنوان یکی از مکاتب معتبر جهان، نقشی فعال و موثر را ایفا می‌کند و می‌تواند به عنوان کشور پیشرو و سیاست‌گذار در حوزه طب‌های سنتی و مکمل، به‌ویژه در منطقه EMRO، ایفای نقش کند و در پیشبرد برنامه‌های سازمان جهانی بهداشت مؤثر واقع شود.

مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل با اشاره به اینکه نزدیک به ۲۰ سال اخیر، آموزش طب ایرانی از طریق دانشکده‌های تخصصی در کشور ادغام شده افزود: اکنون تنها پزشکان فارغ‌التحصیل این رشته مجاز به طبابت رسمی در حوزه طب ایرانی هستند. بدین ترتیب، آموزش طب ایرانی مبتنی بر تربیت پزشک شکل گرفته است و فارغ التحصیلان این رشته هر دو مکتب طب رایج و طب ایرانی اشراف داشته و تصمیمات لازم با بهره مندی از این دانش تفیقی را برای بیمار خود می‌گیرند.

حسینی یکتا در ادامه با اشاره به اهمیت گسترش خدمات طب ایرانی در نظام سلامت کشور تأکید کرد: تحقق عدالت در سلامت، نیازمند ادغام آموزه‌های طب ایرانی در نظام پزشکی خانواده و ایجاد دسترسی برابر به خدمات پیشگیرانه و درمانی برای تمامی اقشار جامعه به ویژه ساکنان مناطق روستایی است. این رویکرد می‌تواند به ارتقای سلامت عمومی و ارائه خدمات مؤثرتر منجر شود.

مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل تصریح کرد: طب ایرانی تنها یک مکتب طبی نیست، بلکه به عنوان یک مؤلفه فرهنگی و تمدنی، بخشی ارزشمند از هویت ملی ما به شمار می‌آید و ضروری است در سطح جامعه و شبکه سلامت کشور به طور برنامه ریزی شده ترویج و تقویت شود.

وی تأکید کرد: بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی روز و رویکرد مبتنی بر شواهد، همواره در اولویت برنامه‌ها قرار دارد و حمایت از مسیر علمی و منطقی طب ایرانی، مطابق با اسناد بالادستی، سیاست‌های جهانی و منافع ملی کشور، ضرورتی انکارناپذیر است.

وی در پایان خاطر نشان کرد: امیدوارم در کنارهم یا یک سرعت خوب به افق‌های ترسیم‌شده برای بهره‌مندی نظام سلامت از این گنجینه منحصر به فرد ملی برسیم و تمامی سیاست‌گذاری‌های انجام شده در دفتر طب ایرانی به پشتوانه نیروی علمی و کارآمدی که این حوزه در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و با تعاملات خود دارد؛ صورت می‌گیرد. علاوه بر ارائه خدمات در مراکز ارائه خدمات تخصصی در قالب بیش از ۵۰ سلامتکده در سطح کشور و ارائه خدمات در کلینیک‌های ویژه در سطح کشور و ارائه خدمات در کلینیک‌های ویژه در سطح کشور؛ متخصصین این حوزه در ۲۳ مرکز ناباروری کشور در کنار متخصصین سایر رشته‌ها به ارائه خدمت به زوجین نابارور می‌پردازند.