زنگ‌خطر کاهش نرخ فرونشست دشت‌های کشور؛ برای باورپذیری بحران آب دیر است

رضا شهبازی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص راهکارهای عملی و کوتاه مدت برای کنترل فرونشست دشت‌های کشور و مدیریت منابع آب زیرزمینی اظهار کرد: هیچ راهکاری برای مقابله با فرونشست زمین جز کاهش فشار بر منابع آب وجود ندارد و هیچ گزینه دیگری در دسترس نیست.

افزایش بهره‌وری سالانه ۱۰ درصد آخرین نسخه و یک الزام است

وی ادامه داد: بارها و بارها تاکید کردیم که افزایش بهره‌وری سالانه ۱۰ درصد به صورت مستمر در برنامه هفتم توسعه راهکار و از الزامات کشور است و در ارتباط با این مسئله ما حق انتخاب نداریم زیرا هرچقدر دیرتر شروع کنیم بیشتر زمان را از دست خواهیم داد.

معاون زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور تصریح کرد: کاهش مصرف آب به معنای کاهش تولید در بخش‌های کشاورزی یا صنعت نیست بلکه هدف، کاهش برداشت آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و شرب است.

شهبازی افزود: راهکاری که بر آن تاکید می‌کنیم افزایش بهره وری آب بوده زیرا هدر رفت منابع آبی در کشور متأسفانه زیاد است.

وی خاطرنشان کرد: افزایش بهره وری و کاربری‌های سازگار با اقلیم یک منطقه به صورت مستمر و سالانه ۱۰ درصد طی برنامه هفتم توسعه، شاید آخرین نسخه یا پیشنهاد برای مدیریت بحران فرونشست و منابع آب است که ما از سال ۱۴۰۰ تاکنون اعلام کردیم و هنوز هم بر این باور هستیم.

قوانین کهنه بزرگترین مانع اجرایی برای مدیریت بحران آب

معاون زمین شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان اینکه موانع اجرایی راهکارهای کنترل و مدیریت بحران فرونشست و منابع آب کشور به قوانین بازمی‌گردد، اظهار کرد: هنگامی که قوانین به‌روز نباشند خود بزرگ‌ترین مانع اجرایی می‌شوند.

شهبازی با اشاره به اینکه به‌روزرسانی قوانین فرآیندی زمان‌بر است، خاطرنشان کرد: قوانینی در دهه چهل شمسی، دهه شصت و دهه هشتاد در حوزه آب تصویب شده‌اند که تقریباً دو دهه طول کشیده تا قوانین جدیدی مطرح شوند؛ متأسفانه این قوانین جدید نه‌تنها وضعیت آب را بهبود ندادند بلکه بدتر کرده و حتی تخریب هم ایجاد کردند.

وی با بیان اینکه اکنون به قانون جدیدی در حوزه مدیریت منابع آب نیاز داریم اما این فرآیند زمان‌بر است، افزود: بخشی از این تأخیر به لزوم احصای نیاز جامعه بازمی‌گردد؛ منظور از جامعه هم عموم شهروندان و هم افرادی است که در مجلس و دولت مسئولیت دارند و متولی این امر هستند.

برای باورپذیری بحران آب دیر شده است

معاون زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور تصریح کرد: متأسفانه برای باورپذیری این موضوع که شرایط منابع آبی کشور نامناسب است، بسیار دیر شده است؛ سازمان زمین‌شناسی حداقل ۲۰ سال است که به وضعیت بحرانی پی برده اما انتقال این آگاهی به مخاطبان زمان‌بر بوده است.

شهبازی افزود: چالش اصلی بیش از قوانین و مقررات، به مسائل فرهنگی و اجتماعی مرتبط با آب بازمی‌گردد و اگر نیاز در جامعه احساس نشود و مطالبه‌ای با پیش‌فرض وجود مشکل شکل نگیرد، نتیجه این می‌شود که ۲۰ سال است یک موضوع تکرار شده اما به دلیل نبود باورپذیری، هیچ واکنشی دریافت نشده است.

۴۰۰ دشت کشور درگیر فرونشست است

وی خاطرنشان کرد: طبق آخرین آماری که به کارگروه سازگاری با کم‌آبی ارائه کردیم از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی دشت‌های کشور، حدود ۴۰۰ دشت درگیر فرونشست هستند و از این تعداد نزدیک به ۱۴۰ دشت در وضعیت بحرانی قرار دارند.

معاون زمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور افزود: پایتخت و کلانشهرهایی مانند اصفهان و مشهد به دلیل اهمیت زیرساختی و جمعیتی و دشت مرودشت همه نیازمند توجه ویژه هستند.

پیام معکوس کاهش نرخ فرونشست دشت‌ها

شهبازی تصریح کرد: در بسیاری از مناطق نرخ فرونشست در حال کاهش است اما این به معنای بهبود شرایط نیست بلکه ممکن است نشان‌دهنده کاهش منابع آب زیرزمینی باشد.

وی ادامه داد: اکنون در شرایطی قرار داریم که شاید دیگر از خود موضوع فرونشست زمین گذر کردیم زیرا تخلیه منابع آب زیرزمینی به حدی شدید شده که ممکن است در آینده نزدیک نرخ فرونشست کاهش یابد اما این پیام خوبی نیست زیرا به این مفهوم است که شاید اصلاً دیگر آبی در زیرزمین نداریم که برداشت کنیم.

این مقام مسئول در سازمان زمین شناسی با بیان اینکه عمده دشت‌های کشور که دارای آب شیرین بوده درگیر فرونشست است، ابراز کرد: اکنون کشور در اوج بحران فرونشست قرار دارد و اعداد و ارقام ثبت‌شده در نقاط مختلف، نشان‌دهنده پیک این رخداد است حتی در مناطقی که پیش‌تر تصور آن هم نمی‌شد.

نیاز به همکاری همه دستگاه‌ها برای کنترل فرونشست اصفهان

شهبازی درباره نصب نشدن ابزارهای دقیق مانند GPS برای پایش فرونشست در بناهای تاریخی اصفهان گفت: مشکل از سازمان زمین‌شناسی نیست زیرا این سازمان در اعلام خطر پیشگام بوده و پیشنهادها و راهکارها را ارائه داده است.

معاون زمین‌شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی خاطرنشان کرد: باید توجه داشت اجرای این چنین طرح‌ها به دلیل ماهیت کلان مانند مسائل مرتبط با آب، آلودگی هوا، ناترازی انرژی، معدن و امنیت غذایی نیازمند همکاری زنجیره‌ای از تصمیم‌سازان، ذی‌مدخلان و دستگاه‌های درگیر است.

شهبازی افزود: سازمان زمین‌شناسی پیشنهادهایی ارائه کرده و پیگیر آن‌ها بوده اما دلایل اجرا نشدن آن‌ها را جای دیگر باید بررسی کرد. ابزارهای دقیقی مانند GPS در دسته ابزارهای دقیق قرار می‌گیرند و برای پایش سازه‌های حساسی که در معرض خروج از تراز هستند، استفاده می‌شوند.

شهبازی افزود: سازمان زمین‌شناسی می‌تواند کمک کند اما این وظیفه مستقیم بر عهده این سازمان نیست زیرا با پوشش ۱۴۰ هزار کیلومتر مربع پهنه خشکی و آبی کشور، سازمان زمین‌شناسی نمی‌تواند به‌تنهایی مسئول پایش تک‌تک سازه‌های ارزشمند باشد.

وی تصریح کرد: این انتظار وجود دارد که متولیان بخش‌های مرتبط به‌ویژه در حوزه میراث فرهنگی و مدیریت شهری اصفهان خود اقدام کرده و برای این مهم همکاری کنند.