شاعر باید مهندسی واژگان را بداند

به گزارش خبرنگار مهر، محمدعلی حضرتی‌ها عصر دوشنبه در آیین رونمایی از کتاب «بر حنجره سیمرغ‌های منطق‌الطیر» اثر مجید شفیعی، با تحلیل ساختارهای زبانی، نحوی و اسطوره‌ای این مجموعه اظهار کرد: این کتاب نمونه‌ای برجسته از شعر معاصر است که توانسته با عبور از مرزهای سنتی زبان، مخاطب را به تجربه‌ای تازه از معنا فرم و لذت زبانی دعوت کند.

وی با اشاره به اهمیت تطابق ساختار نحوی شعر با بنیان‌های اندیشه شاعر، اظهار کرد: مجید شفیعی در این مسیر گام‌های بلند و موفقی برداشته است و در حوزه فعل توانسته با جابه‌جایی معنایی میان افعال لازم و متعدی، و همچنین با تغییر جایگاه نحوی عناصر جمله مانند مضاف‌الیه و صفت، ساختارهایی خلق کند که یادآور نوآوری‌های نیما در شعر نو است.

حضرتی‌ها با ذکر نمونه‌هایی از شعر نیما یوشیج گفت: نیما با جابه‌جایی‌های نحوی مانند «با تنش گرم» به جای «با تن گرمش» یا «گورش تنگ» به جای «گور تنگش»، ساختار زبان را به نفع تصویرسازی شاعرانه تغییر داد و این نوع فراروی از دستور زبان اگر با مهارت و هنجارمندی همراه باشد می‌تواند به خلق بیانی متفاوت و تأثیرگذار منجر شود.

وی همچنین به نمونه‌ای از شعر فروغ فرخزاد اشاره کرد و گفت: فروغ با استفاده از ترکیب‌هایی مانند «سال‌های سراسیمه» به جای «سال‌هایی با سراسیمگی»، قید حالت را به جای صفت به کار برده و با این جابه‌جایی نحوی، بیانی متفاوت و شاعرانه خلق کرده است.

این پژوهشگر قزوینی عنوان کرد: این شگردها، اگرچه خلاف عرف زبان‌اند اما در شعر مشروعیت دارند و می‌توانند مخاطب را در لذت زبانی غرق کنند.

حضرتی‌ها تأکید کرد: شاعر باید مهندسی واژگان را بداند و از ابزارهایی چون استعاره، مجاز، کنایه، نماد و اسطوره به‌درستی بهره بگیرد و مجید شفیعی در این زمینه بسیار موفق عمل کرده و شعرهایش سرشار از ارجاعات هوشمندانه به شخصیت‌های مذهبی، تاریخی و اسطوره‌ای است.

وی با اشاره به نمونه‌هایی از شعر شفیعی گفت: در عباراتی مانند «زنان دوباره با حسادتی به زمین نام فرزندان خویش را یحیی می‌گذارند» شاعر با بهره‌گیری از اسطوره یحیی و تداعی سرنوشت او لایه‌های معنایی متعددی را در ذهن مخاطب فعال می‌کند و یا در سطرهایی چون «آسیه تن می‌شست در نسیم و نیل می‌نوشت بر دستانش تعبیر خواب مصر را» ذهن مخاطب میان داستان‌های موسی و یوسف در رفت‌وآمد قرار می‌گیرد و این پیوستگی ذهنی، قدرت شعر را دوچندان می‌کند.

حضرتی‌ها در پایان خاطرنشان کرد: شعر مجید شفیعی نه‌تنها از نظر فرم و زبان، بلکه از نظر محتوا و اندیشه نیز واجد ارزش‌های بالای ادبی است و مجموعه «بر حنجره سیمرغ‌های منطق‌الطیر» گامی مهم در مسیر شعر معاصر است که می‌تواند مخاطب جدی شعر را به تحسین، تأمل و بازخوانی دعوت کند.