شهریار؛ «شاعری ناگزیر» در پهنه ادبیات فارسی و ترکی

ودود دوستی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به تحلیل جایگاه بی‌بدیل و منحصربه‌فرد استاد سید محمدحسین شهریار پرداخت و با تأکید بر نظریه ارزشمند استاد شفیعی کدکنی، شهریار را «شاعری ناگزیر» برای هر دو حوزه ادبیات فارسی و ترکی دانست.

وی اضافه کرد: بر اساس فرمایشات استاد شفیعی کدکنی، اگر آثار بسیاری از شاعران معاصر را نادیده بگیریم، احتمالاً آسیبی بنیادین به پیکره شعر فارسی وارد نمی‌آید، اما نبود شهریار و آثار سترگ او، بدون شک ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر محسوب می‌شد.

این پژوهشگر ادبی افزود: این نظریه را می‌توان به‌طور کامل به اشعار ترکی شهریار نیز تعمیم داد. شاهکارهای بی‌مانندی همچون «حیدربابایه سلام» و «سهندیه» چنان پایه و مایه استواری به ادبیات ترکی بخشیده‌اند که فقدان آن‌ها، این ادبیات را تا حد بسیاری تهی و فقیر می‌کرد.

تبحر کم‌نظیر در دو زبان و قالب‌های گوناگون شعری

وی در ادامه به ویژگی‌های منحصر به فرد شهریار اشاره کرد و توضیح داد: اگرچه اغلب شاعران دوزبانه در یکی از دو زبان قوی‌تر ظاهر می‌شوند، اما شهریار استثنایی شگفت‌آور بود و در هر دو زبان فارسی و ترکی به اوج قله‌های هنر و بیان شعری دست یافت. افزون بر این، او در تمامی قالب‌های شعری کلاسیک، از غزل عاشقانه و عارفانه گرفته تا مثنوی حماسی، قصیده اخلاقی و رباعی فلسفی، صاحب سبک و زبان ویژه خود بود و این امر از نوادر تاریخ پربار ادبیات ایران و حتی جهان به شمار می‌رود.

پیوندهای ادبی و عاطفی با دیار مراغه

دوستی در ادامه به ارتباط عمیق و ناگسستنی شهریار با شهر مراغه اشاره و خاطرنشان کرد: شهریار اولین شعر ناب فارسی خود را در کنار رودخانه صافی مراغه و در دل طبیعت بکر آن دیار سرود. همچنین، او با شاعران نامدار مراغه‌ای همچون اسماعیل حمیدیه (مشهور به نشید مراغه‌ای) و سهند مراغه‌ای رابطه‌ای ادبی و صمیمانه داشت و در اشعارش با احترام و تجلیل از آنان یاد کرده است.

دوستی گفت: شهریار نه تنها برای شعر فارسی، که برای شعر ترکی نیز شاعری ناگزیر و انکارناپذیر است. او با خلق آثاری ماندگار و ژرف، پلی استوار بین دو فرهنگ غنی ایرانی و ترکی ایجاد کرد و هویتی ادبی چندبعدی و فراگیر را به نمایش گذاشت که میراثی ارزشمند برای همه فارسی‌زبانان و ترک‌زبانان به شمار می‌رود.