غفلت کارگروه مد و لباس از کار تخصصی‌اش؛ مُدسازی وظیفه کیست؟

سحر تلقانی تولیدکننده در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با انتقاد از روند برگزاری جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر، خواستار بازگشت این رویداد به مسیر تخصصی خود و تقویت حمایت‌ها از طراحان و تولیدکنندگان ایرانی شد و گفت: بی‌توجهی به پیشکسوتان، نادیده‌گرفتن ظرفیت‌های بومی و ایجاد محدودیت‌های اقتصادی، آینده این صنعت را با خطر جدی روبه‌رو کرده است.

وی با بیان اینکه جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر باید بزرگ‌ترین ویترین ملی برای نمایش توان طراحان و تولیدکنندگان ایرانی باشد، افزود: تغییرات اخیر در شیوه انتخاب آثار، ترکیب داوری و محتوای نمایشگاه، این رویداد را از هدف اصلی خود دور کرده است. ورود آثاری فاقد هویت ایرانی–اسلامی با عنوان لباس مفهومی، حذف یا نادیده‌گرفتن برندها و طراحان شاخص، و نبود شفافیت در فرآیندها، پرسش‌هایی جدی را ایجاد می‌کند.

هویت پوشاک ایرانی فراتر از چند نماد شناخته شده

این طراح با تأکید بر اینکه هویت پوشاک ایرانی فراتر از چند نماد شناخته‌شده مانند فرش یا بته‌جقه است، ادامه داد: ما ذخیره‌ای بی‌بدیل از طرح‌ها، دوخت‌ها، بافت‌ها، رنگ‌ها و المان‌های بومی داریم که متأسفانه نه در یک بانک اطلاعاتی جامع ثبت شده و نه مالکیت بسیاری از آثار در جایگاه قانونی خود تثبیت شده است. این موضوع، سال‌ها دغدغه خانواده بزرگ مد و لباس بوده و بی‌توجهی به آن، خطر نابودی بخشی از حافظه فرهنگی کشور را به همراه دارد.

وی بر اهمیت ساختارمندتر شدن جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر گفت: برای جشنواره‌ای به این اهمیت، باید بخش‌های مختلف را به‌طور دقیق تفکیک کرد تا بتوان در گرایش‌ها و سبک‌های گوناگون، نمایی باشکوه از لباس ایرانی را به جهان معرفی کرد. این تفکیک نه‌تنها کیفیت ارائه آثار را بالا می‌برد، بلکه فرصت دیده‌شدن همه ظرفیت‌های پوشاک ایرانی را فراهم می‌کند.

ضرورت تشکیل اتاق فکر دائمی

این کارآفرین حوزه پوشاک با اشاره به جایگاه مهم حوزه مد و لباس در بخش‌های دانشگاهی و صنعتی افزود: اگر در جشنواره‌ها به‌صورت حرفه‌ای و تخصصی وارد عمل شویم، بی‌شک با تشکیل یک اتاق فکر دائمی، می‌توانیم در این حوزه به موفقیت‌های چشمگیری برسیم و از ظرفیت‌های علمی و صنعتی کشور برای توسعه مد ایرانی–اسلامی بهره بگیریم.

وی با مرور فعالیت‌های گذشته کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور گفت: وقتی کارنامه این کارگروه را در سال‌های پیش مرور می‌کنیم، رفت‌وآمد طراحان، فعالیت مؤسسات و ارتباط مستقیم با مدیران، باعث رونق بنگاه‌های اقتصادی کوچک اما اثرگذار بود. اما امسال شاهد برگزاری بی‌رویه ایونت‌ها درست در زمانی بودیم که مراکز فروش، با توجه به مناسبت‌ها، ویترین‌های خود را برای فروش مناسبتی آماده می‌کردند. جالب اینکه محل برگزاری این رویدادها فاصله چندانی با مراکز خرید نداشت.

غفلت کارگروه مد و لباس از کار تخصصی‌اش

لقانی گفت: بخش نظارتی آیا متوجه خسارتی که کسبه با پرداخت هزینه بیمه، اجاره، شارژ، مالیات، حقوق فروشنده و هزینه‌های پنهان متحمل می‌شوند هست؟ آیا می‌دانند که این خسارت‌ها جبران‌ناپذیر است یا صرفاً قرار است آمار گزارش عملکرد کارگروه مد و لباس بالا برود؟ ما از کار تخصصی خود در کارگروه ساماندهی مد و لباس فجر غافل شده‌ایم. مدسازی کار هنرمندان حوزه مد و لباس است، به شرطی که هنرمند از جایگاه ویژه‌ای برخوردار باشد و حمایت لازم برای ارائه اثرش وجود داشته باشد.

وی با اشاره به نیازهای مشخص بازار داخلی گفت: در کشورمان نیازها کاملاً روشن است، اما نبود لباس‌های مناسب برای برخی گروه‌ها، خریداران را به دردسر می‌اندازد. به‌عنوان مثال، نبود لباس اجتماع متناسب با جایگاه فکری و اجتماعی افراد در فعالیت‌های روزانه، یا حتی کمبود تنوع در پوشش‌های رسمی و نیمه‌رسمی، موجب می‌شود بسیاری به سمت خرید محصولات خارجی بروند. این شکاف را می‌توان با طراحی‌های هدفمند و توجه به هویت ایرانی–اسلامی برطرف کرد.

آیا طراحان مورد حمایت قرار گرفته‌اند؟

این طراح گفت: طراحان ایرانی، به‌ویژه آن‌هایی که با سازوکار مورد تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هماهنگ هستند و طبق قوانین کشور فعالیت می‌کنند، با وجود همه محدودیت‌ها آثار کاربردی خلق کرده‌اند. با این حال، آیا این طراحان مورد حمایت و تشویق کافی قرار گرفته‌اند؟ یا همچنان با چالش‌های اقتصادی و بی‌ثباتی بازار مواجه‌اند؟

وی افزود: برخی از فعالان حوزه پوشاک بازوهای اجرایی دولت محسوب می‌شوند و با مدیریت مجموعه‌های خود، علاوه بر طراحی، در کارگاه‌های کوچک و بزرگ به تولید نیز می‌پردازند. بی‌توجهی به تلاش‌های این قشر، نبود حمایت کافی و نوسانات شدید نرخ ارز، شرایط را برای فعالیت آن‌ها بحرانی کرده و خطر تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی را افزایش داده است.

این تولیدکننده بی‌توجهی به پیشکسوتان، حذف صداهای مؤثر و ایجاد بی‌انگیزگی در میان فعالان این حوزه را آسیبی جدی به فرهنگ عمومی و سبک زندگی جامعه دانست و گفت: با الگوبرداری و رصد دقیق صنعت مد و لباس در جهان و صیانت از فرهنگ و سنت‌های بومی، چنان‌که بسیاری کشورها انجام داده‌اند، می‌توان با برنامه‌سازی علمی و هدفمند، این صنعت را به موتور محرک اقتصاد خلاق و تقویت‌کننده هویت فرهنگی کشور تبدیل کرد.

تلقانی در پایان گفت: بازگرداندن جشنواره مد و لباس فجر به جایگاه واقعی خود تنها با شفافیت در دعوت و داوری، صیانت از آثار و حقوق طراحان، و ایجاد بستر حضور هم‌زمان پیشکسوتان و نسل جوان ممکن است؛ نه با حذف، حاشیه‌نشینی و بی‌توجهی به بدنه خلاق.