ماجرای خلق کارتون برای جنگ ۱۲ روزه؛ جای کاریکاتور در رویدادها خالی است

به گزارش خبرنگار مهر، در روزگاری که بسیاری از هنرمندان از کمبود حمایت و فضای انحصاری هنرهای تجسمی گله دارند، صدای هنرمندانی شنیده می‌شود که نه با گلایه، بلکه با عمل، به دنبال راهی تازه هستند؛ هنرمندانی که با وجود حضور در شهرستان، خود را محدود به موقعیت جغرافیایی نمی‌دانند و با تمام توان، ایده‌ها و آرمان‌هایشان را در صحنه بین‌المللی دنبال می‌کنند. یکی از این چهره‌ها، عباس ناصری هنرمند کاریکاتوریست است که در روزهای جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، کارتون‌ها و کاریکاتورهایی ضداستکباری خلق و منتشر کرد و در نمایشگاه گروهی کارتون و کاریکاتور «پوزه‌بند» نیز آثاری داشت که در گفتگوی پیش‌رو از تجربیات تلخ و شیرینش، از ناملایمات، از دست‌اندازها و ایستادگی برای چیزی که به آن باور دارد، گفت.

ناصری در گفتگو با خبرنگار مهر درباره واکنش سریعی که نسبت به اتفاقات جنگ ۱۲ روزه داشته و ایده‌هایی که آنها را ترسیم کرده است، توضیح داد: من در سه چهار روز اول جنگ تحمیلی ۱۲ روزه تهران بودم و شرایط موجود را از نزدیک لمس کردم. بعد از برگشتن به شهر خودم (بجنورد) نسبت به اتفاقاتی که می‌افتاد فوراً با تولید اثر عکس‌العمل نشان می‌دادم و آنها را از طریق حوزه هنری خراسان شمالی و فضای مجازی منتشر می‌کردم. روزهایی بود که لپ‌تاپم سوخته و کارها را فقط با خودنویس روی کاغذ ساندویج ترسیم می‌کردم و با گوشی عکس می‌گرفتم، چون اسکنر و سیستم نداشتم و کمی نور و سایه را با ادیت گوشی با انگشت می‌کشیدم و به کار اضافه می‌کردم. می‌خواهم بگویم نداشتن امکانات را بهانه نکردم و کارها را در هر شرایطی منتشر می‌کردم.

وی درباره چالش‌های کار کاریکاتور در ایران گفت: کار در حوزه کارتون و کاریکاتور در ایران، گاهی شبیه یک چرخه بسته است. نمی‌خواهم واژه‌ای مثل مافیا را به کار ببرم اما واقعاً وقتی هنرمندی در شهرستان با همه سختی‌ها تلاش می‌کند و کارش حتی در سطح بین‌المللی هم دیده می‌شود ولی باز هم فرصت حضور در رویدادهای ملی را ندارد، باید به‌طور جدی درباره عدالت فرهنگی فکر کرد.

ناصری با بیان اینکه او کسی نیست که منتظر حمایت بماند، عنوان کرد: من هیچ وقت منتظر نبودم کسی بیاید و حمایتم کند. همیشه فکر می‌کردم فلانی چرا فلان کار را نکرد. حالا که خودم وارد شدم، همان کارهایی را کردم که همیشه دلم می‌خواست با من بشود. به هنرمند احترام گذاشتم، ارتباط انسانی و گرم ایجاد کردم، چه با هنرمندان داخلی چه خارجی. جشنواره برگزار کردم، با اینکه ریالی از کسی نگرفتم. همه چیز با خواستن شروع می‌شود؛ من خواستم و حرکت کردم. برای من حاصل تلاش‌هایم جابه‌جایی رکورد کشورهای شرکت کننده در یک جشنواره کارتون و کاریکاتور بود که در آخرین جشنواره‌ای که برگزار کردم، با حضور هنرمندان ۱۰۲ کشور رکورد دنیا را شکستم.

وی به سفرهای جاده‌ای‌اش برای دیدار با هنرمندان و گفتگوهای فردی برای دمیدن دوباره روح مشارکت در بدنه هنر کاریکاتور اشاره کرد و گفت: ماشین سواری تیبای خودم را برداشتم و پنجاه روز دور ایران چرخیدم. صد نفر از هنرمندان را از نزدیک دیدم، با آنها صحبت کردم و تلاش کردم میان آنها آشتی ایجاد کنم، گفتگو راه بیندازم و انگیزه ایجاد کنم. ایده‌های جدید از دل همین سفرها و گفتگوها درآمد. این کار، کار ساده‌ای نبود ولی لازم بود.

این هنرمند کاریکاتوریست بیان کرد: در این راه سعی کردم با هزینه کردن اولیه‌ترین نیازهای اجرایی از جیب خودم جلو بروم. در یکی از جشنواره‌هایی که برگزار کردم، پول پذیرایی از مهمان‌ها و برنده‌ها را نداشتم و به همین دلیل اعلام کردم کتاب‌هایم را نصف قیمت می‌فروشم تا بتوانم از مهمانان پذیرایی کنم. این سبک من است و کاری که شروع می‌کنم، باید به سرانجام برسد، حتی اگر هیچ‌کس نباشد.

وی درباره جشنواره‌ها و جای خالی کاریکاتور در رویدادهای رسمی، توضیح داد: سال گذشته در جشنواره تجسمی فجر نه کارتونی بود، نه کاریکاتوری. نه کیوریتوری در کار بود نه برگزیده‌ای. فقط اسم بود و مراسم. این شیوه نمایشگاه‌داری به هیچ وجه قابل دفاع نیست. من می‌گویم اگر نمی‌توانند برنامه‌ریزی کنند، اصلاً سه سال برگزار نکنند اما در عوض با فکر و طراحی درست برگردند. کاریکاتور باید جدی گرفته شود، نه فقط به‌عنوان بخشی از آرشیو هنری بلکه به عنوان رسانه‌ای تاثیرگذار در فرهنگ امروز. برگزاری جشنواره، چاپ بنر رنگی نیست. من دیگر حاضر نیستم با سلام و صلوات کاری کنم. حالا سه شرط دارم برای هر رویداد؛ اول اینکه ببینم مردم چقدر در آن نقش دارند، دوم اینکه هنرمند چقدر سهم می‌برد و سوم آیا دستمزد من هم به رسمیت شناخته می‌شود یا نه.

این هنرمند طراح و کارتونیست عنوان کرد: مثلا در آخرین نمایشگاه جهانی که برگزار کردیم متاسفانه بعد از ۲ سال هنوز حتی برای ارسال یک کتاب به خارج از کشور پول ندارم. قول داده‌ام کتاب را برای هنرمندان حاضر در نمایشگاه پست کنم اما هنوز در دفتر بسته‌بندی مانده است. این وضعیت واقعیت من است. وقتی کسی کنارم نمی‌ماند، مجبورم خودم همه کارها را انجام دهم.

ناصری در پایان از پروژه جهانی تازه‌ای هم خبر می‌دهد که هدف آن ترویج صلح از طریق هنر است و گفت: بنیاد کارتونیست‌های دهکده جهانی را با حضور ۴۵ هنرمند بین‌المللی راه انداخته‌ایم. هر هفته جلسه آنلاین داریم. پروژه‌ای بزرگ برای سال ۲۰۲۵ در حال آماده‌سازی است که رونمایی شده و در حال عضوگیری و ثبت نام از هنرمندان دنیاست. شعارمان «کارتون برای کارتون و کارتون برای صلح» است.