مازوت؛ تهدید خاموش روزهای سرد تبریز

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: هر سال با ورود فصل سرما، پای آلودگی هوا به کلانشهرهای کشور باز می‌شود که به گفته کارشناسان امر اصلی‌ترین دلیل آن وارونگی دما است و مازوت سوزی صنایع و نیروگاه‌هاست.

این در حالی است که تردد خودروها در شهرها هم از مهم‌ترین علت آلایندگی هوای شهرها شناخته می‌شود. از سوی دیگر فرهنگ استفاده از خودروهای عمومی دیگر کمرنگ‌تر شده و اغلب مردم به دنبال خودروهای تک سرنشین هستند و حال و حوصله‌ی استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی را ندارند.

تبریز نیز یکی از کلان شهرهای آلوده کشورمان است که با ورود فصل پاییز نفس او هم می‌گیرد، چند روزی تا فصل پاییز باقی نمانده و مانند سال‌های گذشته بحث مازوت سوزی نیروگاه تبریز بازهم داغ شده و به دغدغه اصلی مسئولین استان تبدیل شده است چراکه آلودگی هوا یکی از معضلات اصلی این شهر محسوب می‌شود.

مازوت نوعی نفت کوره به شمار می‌آید که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود که گرمای سوختن بسیار بالایی دارد. از عوامل مهم در درجه‌بندی این سوخت باید به محتوای گوگرد آن اشاره کرد که متأثر از منبع اصلی آن است.

اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، ترکیباتی موسوم به SOx منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن‌را SO۲ تشکیل می‌دهد. SO۲ گازی سمی است که برای سلامتی مضر است. این گاز، وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از ۵۰۰ ppb برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح، کشنده است.

ضرورت توقف مازوت سوزی در نیروگاه حرارتی تبریز

بهرام سرمست، استاندار آذربایجان شرقی در جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا به ریاست معاون اجرایی رئیس جمهور شرکت کرد و خواستار توقف مازوت سوزی در نیروگاه حرارتی تبریز شد.

استاندار آذربایجان شرقی همچنین با اشاره به بحران آلودگی هوای تبریز گفت: براساس اعلام سازمان محیط زیست، ۲۵ درصد آلودگی هوای تبریز در سایه مازوت سوزی نیروگاه است که با اجرای توسعه نیروگاه تبریز، حجم این آلودگی به شدت کم خواهد شد.

وی توسعه نیروگاه تبریز را نیاز فوری و حیاتی برای مردم تبریز عنوان کرد و از وزرا و مدیران صباانرژی و مپینا، موکدا خواستار اقدام عملی برای تأمین مالی و اجرای پروژه در مدت زمان ۱۸ ماهه مقرر شد.

مجید فرشی، مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان شرقی نیز، آغاز روند گازسوز کردن نیروگاه تبریز را نقطه امید در مدیریت بحران آلودگی هوا توصیف کرد و گفت: انتظار داریم محیط زیست با جدیت بیشتری اجرای وظایف قانونی را پیگیری کند تا در فصل‌های سرد شاهد کاهش ملموس آلاینده‌ها باشیم.

وی به وضعیت منابع آبی استان اشاره کرد و یادآور شد: تأمین حقابه تالاب‌هایی مثل قوری‌گول، قره‌قشلاق و حتی دریاچه ارومیه با مشکلات جدی روبه‌رو است. اگر این روند ادامه پیدا کند، هم بحران گرد و غبار تشدید می‌شود و هم تنوع زیستی منطقه به خطر خواهد افتاد.

استفاده از مازوت در نیروگاه، از اصلی‌ترین دلایل افزایش آلودگی هوای تبریز

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، استفاده از مازوت در نیروگاه‌های استان را یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش آلودگی هوای تبریز معرفی کرد و گفت: سوزاندن این سوخت سنگین حجم زیادی از ذرات معلق و دی‌اکسید گوگرد وارد هوا می‌کند که مستقیماً سلامت شهروندان را تهدید می‌کند. به همین دلیل، گازسوز کردن نیروگاه‌ها باید در اولویت همکاری وزارت نیرو و شرکت گاز قرار گیرد.

محمدحسین حسن زاده در ادامه افزود: آمارها نشان می‌دهد ۷۴ درصد مونوکسیدکربن ناشی از خودروهای سواری است، در حالی‌که فقط ۱۶ درصد سفرهای شهری با مترو و اتوبوس انجام می‌شود. این یعنی توسعه حمل‌ونقل عمومی و خارج کردن خودروهای فرسوده از چرخه تردد، نقش اساسی در کاهش آلودگی دارند.

حسن‌زاده همچنین با اشاره به وضعیت هوای تبریز اظهار کرد: سال گذشته ۵۹ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۲ روز ناسالم برای همه شهروندان داشتیم. عمده این آلودگی مربوط به ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون و دی‌اکسید نیتروژن بود که هم با سوخت‌های سنگین در نیروگاه‌ها و هم با تردد خودروهای دیزلی ارتباط مستقیم دارند.

به گفته او، نیروگاه‌ها و صنایع اطراف تبریز به ترتیب ۳۵ درصد از دی‌اکسید گوگرد و ۲۸ درصد از اکسیدهای نیتروژن را منتشر می‌کنند. ادامه این روند در زمستان‌های آینده می‌تواند به افزایش بیماری‌های قلبی، تنفسی و حتی مرگ‌ومیر زودرس منجر شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی بر لزوم توسعه ایستگاه‌های پایش آلودگی و نظارت مستمر بر صنایع تأکید کرد و افزود: سلامت مردم تبریز خط قرمز ماست و اگر واحدهای آلاینده همکاری نکنند، از مسیر حقوقی پیگیری خواهیم کرد.

وی همچنین در خصوص قانون هوای پاک گفت: سلامت مردم خط قرمز ماست و قانون هوای پاک ابزار الزام‌آوری است که همه دستگاه‌ها و صاحبان صنایع باید به آن تمکین کنند. اجرای ماده ۱۴، به‌ویژه انتقال واحدهای آلاینده به نقاط مناسب، نه تنها یک تکلیف قانونی بلکه ضرورتی برای حفظ سلامت عمومی است.

پیامدهای استفاده از سوخت‌های سنگین بر سلامت انسان

یک کارشناس سلامت محیطی درباره پیامدهای استفاده از سوخت‌های سنگین مانند مازوت در نیروگاه‌ها به خبرنگار مهر توضیح داد: مازوت حاوی مقادیر بالایی گوگرد و ترکیبات مضر است که هنگام سوختن در هوا آزاد می‌شوند و سلامت شهروندان را تهدید می‌کنند. ذرات معلق تولیدشده، به ویژه آنهایی که کمتر از ۲.۵ میکرون هستند، می‌توانند عمیقاً وارد ریه‌ها شوند و باعث التهاب مجاری تنفسی، تشدید آسم و برونشیت مزمن، و حتی مشکلات قلبی شوند. دی‌اکسید گوگرد حاصل از این سوخت با رطوبت هوا ترکیب شده و اسید سولفوریک ایجاد می‌کند که تحریک چشم و پوست و تشدید بیماری‌های تنفسی را به دنبال دارد. حتی مواجهه کوتاه‌مدت با این آلاینده‌ها می‌تواند باعث کاهش عملکرد ریه و افزایش مراجعات درمانی شود.

صادقی ادامه داد: در شرایط وارونگی دما که معمولاً پاییز و زمستان رخ می‌دهد، آلاینده‌های حاصل از مازوت در لایه‌های پایین جو محبوس شده و غلظت آنها به شدت افزایش می‌یابد. در کلانشهرهایی مانند تبریز، که تعداد خودروهای تک‌سرنشین زیاد و استفاده از حمل‌ونقل عمومی کاهش یافته، این اثر مضاعف می‌شود و حتی افراد سالم نیز ممکن است دچار مشکلات تنفسی شوند.

وی همچنین به پیامدهای اجتماعی و اقتصادی ادامه مازوت‌سوزی اشاره و بیان کرد: هر سالی که مازوت سوزانده شود، نه تنها آلودگی و بیماری‌ها افزایش می‌یابد، بلکه هزینه‌های درمانی و اجتماعی نیز بالا می‌رود. مراجعات بیشتر بیماران تنفسی و قلبی، کاهش بهره‌وری نیروی کار و حتی افزایش مرگ‌ومیر زودرس تنها بخشی از تبعات این روند است. بنابراین پیشگیری از مازوت‌سوزی و جایگزینی سوخت پاک باید در اولویت اقدامات مسئولان قرار گیرد.

در پایان، کارشناس سلامت تأکید کرد: همراه با تلاش مسئولان برای گازسوز کردن نیروگاه‌ها، مردم نیز می‌توانند نقش پیشگیرانه خود را ایفا کنند. کاهش ترددهای غیرضروری، استفاده از حمل‌ونقل عمومی، پرهیز از سوزاندن زباله و رعایت نکات محیط زیستی کوچک اما اثرگذار، همگی می‌توانند به کاهش آلودگی کمک کنند. در مجموع، همکاری مسئولان، صنایع و مردم، می‌تواند از بحران‌های تنفسی و قلبی پیشگیری کند و کیفیت زندگی در کلانشهرها به ویژه تبریز را در فصل‌های سرد حفظ کند.

تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که تداوم مازوت‌سوزی در نیروگاه تبریز، تنها به معنای تولید برق نیست، بلکه بهای آن با سلامت مردم، تخریب محیط زیست و افزایش هزینه‌های اجتماعی و درمانی پرداخت می‌شود. هرچند آغاز روند گازسوز کردن نیروگاه نقطه امیدی به شمار می‌رود، اما سرعت عمل در این مسیر تعیین‌کننده است.