متنی پیچیده با کارگردانی ساده؛ «مبانی تاریکی» حاصل ۷۰ جلسه تمرین است!

میلاد شجره بازیگر و کارگردان نمایش «مبانی تاریکی» که این شب‌ها در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه است، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره داستان این نمایش گفت: داستان راجع به شخصیتی نویسنده به نام سعید است و این‌طور که به نظر می‌رسد سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر را در اختیار او قرار دادند، که یک ماه دیگر اجرایی را در این سالن روی صحنه ببرد. او با من که در نمایش با نام خودم و شخصیت خودم حضور دارم تماس می‌گیرد که در این پروژه همکاری کنیم، پس از سپری شدن چند جلسه از تمرین‌ها متوجه می شویم که اجرای ما درباره یک داستان مستند جنایی است که ارتباطاتی با واقعیت نیز پیدا می‌کند.

وی درباره فرایند شکل گیری زبان مشترک با نویسنده نمایش با توجه به پیچیدگی‌های روایی اثر، توضیح داد: من و مهام میقانی دوست و همسایه هستیم و زمان زیادی درباره این کار حرف زدیم. بخش عمده صحبت‌هایمان در دوره کرونا صورت گرفت که فکر می‌کنم رسیدن به این زبان مشترک محصول همین گفتگوهای طولانی پیش از آغار تمرین‌ بود. لازم است بگویم که حضور سعید چنگیزیان به عنوان بازیگر که بار اصلی این نمایش را به دوش دارد، کمک بزرگی بود.

شجره درباره تعداد جلسات تمرین و شیوه برخورد خود و گروه با متن، عنوان کرد: برای «مبانی تاریکی» ۷۰ جلسه تمرین کردیم و شیوه «نمایش در نمایش» حاصل گفتگوی طولانی و تمرینات مستمر بود و به اضافه این موارد حضور مهام میقانی به عنوان نویسنده در تمرین‌ها خیلی کمک کننده بود زیرا خیلی جاها حتی ما هم گیج می شدیم. مهام تنها کسی بود که می دانست چه می‌شود و بر ساختار و ساختمان نمایشنامه مسلط بود. حتی من به عنوان کارگردان در جاهایی دچار ابهام می‌شدم و این چالش را به دلیل کارگردانی و بازیگری دوچندان می‌کرد!

وی افزود: ما در ۴۰ جلسه اول تمرین در حال ساختن روح کار و کاراکترها بودیم و هیچ یک از میزانسن‌ها فیکس نشده بود. ما در مورد وضعیت جسمانی و روانی کاراکترها بسیار حرف زدیم که چگونه می‌شود در صحنه کاری جز خودمان بودن نکنیم؟ این موضوع به‌خودی خود سختی بسیار مضاعفی را ایجاد می‌کرد که سعی کنیم در نمایش کاری نکنیم.

وی درباره سادگی موجود در صحنه‌آرایی، نورپردازی و … مطرح کرد: من چاره دیگری نمی‌دیدیم زیرا این نمایش از لحاظ روایی بسیار پیچیده است، فکر می‌کنم در کارگردانی نباید به پیچیدگی آن اضافه کرد، زیرا قصه و روایت گم می‌شود، دقیقا این ایده از روزی برای من و مهام جذاب شد که در خانه در حال صحبت کردن در مورد پروژه بودیم و روایت را می‌چیدیم که به این نتیجه رسیدیم که اگر این پیچیدگی در کارگردانی هم اضافه شود ممکن است تماشاگر را گمراه کند، همانطور که مشخص است حتی در استفاده از نور و دکور نیز ما از نور و دکور گروه قبلی که در سالن اجرا دارند، استفاده می کنیم!

این کارگردان و بازیگر در مورد اهمیت حضور سعید چنگیزیان در نمایش «مبانی تاریکی»، یادآور شد: ما با سعید چنگیزیانی مواجه بودیم و هستیم که در بازیگری معروف به باورپذیری بدون تقلا است و حضور این فرد این امکان را مهیا می کرد که نمایش به سمت باورپذیری بیشتری برود.

شجره در مورد بازخورد مخاطبان در مواجهه با «مبانی تاریکی» و سادگی در کارگردانی و طراحی‌های مفروض اثر، اظهار کرد: عمده تماشاگران، خیلی به موضوعاتی مثل نبود صحنه آرایی، نور و … فکر نمی‌کردند و بیشتر درگیر وضعیت موجود در نمایش و بعد اجتماعی آن بودند و درباره این موارد حرف می‌زنند. بازخورد مخاطب‌ها متشکل از ۲ دسته است؛ دسته اول اهل فن هستند و دسته دوم اهل سرگرمی، ۷۰-۸۰ درصد بازخوردها به انضمام افراد اهل فن‌ مثبت بود و عده‌ای دیگر نیز به دلیل ساده بودن و بی چیز بودن نمایش از لحاظ دکور، نور و … کار را دوست نداشتند. بیشتر بازخوردها مثبت بوده است، منتقدان نیز نقدهایی نوشتند که این نقدها نیز عمدتا مثبت بوده است.

وی درباره انتخاب یک گروه تئاتری به عنوان سوژه اثر، بیان کرد: من کار دیگری را نیز کارگردانی کردم که آن هم در مورد یک گروه تئاتری بود که همین موضوع بی‌چیزی در آن‌جا هم وجود داشت، ما اگر هر وضعیت دیگری را در صحنه قرار می دادیم از باورپذیری صحنه کم می‌شد زیرا باید زمانی را صرف آشنایی با آن قشر می‌کردیم و بازهم به نزدیکی وضعیت موجود نمی‌شد، طبیعتا ما به عنوان اهالی تئاتر به خوبی می‌توانیم در مورد این موضوع حرف بزنیم و این آشنایی مطلوب ما با این حرفه سبب باورپذیری شخصیت‌ها نیز می‌شد.

شجره در پایان در مورد گروه خود در مسیر تولید این نمایش، افزود: در کارگردانی تنها چیزی که می‌توانم درباره‌اش صحبت کنم؛ ثابت قدم بودن گروه در تمرینات، تعهد و مستمر بودن تمرینات بود. در مورد بازیگری نیز گمان می‌کنم در فضای این‌چنینی تکنیک چندان کاربرد ندارد و باید با کاراکتر زیست کرد و در جامعه به دنبال آن گشت. صبور بودن نکته بسیار مهمی بود تا روح کاراکترها ساخته شود که این رکن توسط گروه وجود داشت و این بخش پیچیده‌ترین وضعیت ما بود زیرا خیلی امکان رصد توسط خود وجود نداشت و بیشتر باید از بیرون مورد بررسی قرار می‌گرفت. در تمرینات آخر دوستانی آمدند و کار را دیدند و نظراتی دادند که این نظرات بسیار کمک کننده بود.

نمایش «مبانی تاریکی» به نویسندگی مهام میقانی و کارگردانی میلاد شجره از ۳ شهریور اجراهای خود را در تماشاخانه ایرانشهر آغاز کرده است.

سعید ‌چنگیزیان، میلاد ‌شجره، فریال ‌سنگری و دلسا ‌کریم ‌زاده گروه بازیگران این نمایش را تشکیل می‌دهند.