مهاجرت نخبگان پزشکی و مهندسی کاهش یافت؛ بازگشت به مسیر رشد علمی دهه۸۰

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، نشست مشترک حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور و غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، امروز در محل معاونت علمی برگزار شد.

در این دیدار، افشین گزارشی جامع از عملکرد معاونت علمی ارائه داد و «بنیاد ملی علم» و «بنیاد ملی نخبگان» را از جمله بخش‌های کلیدی زیرمجموعه این معاونت معرفی کرد.

افشین با اشاره بر تمرکز بنیاد ملی نخبگان بر دانشجویان و اساتید جوان، گفت: بودجه بنیاد ملی نخبگان حدود ۵۰۰ میلیارد تومان است که از این میزان، ۴۵۰ میلیارد تومان، صرف حمایت از این افراد در قالب طرح‌های مختلف از جمله طرح شهید وزوایی، طرح احمدی روشن و طرح شهید شهریاری و … می‌شود.
رییس بنیاد ملی نخبگان در ادامه سخنان خود به موضوع مهاجرت نخبگان پرداخت و گفت: عدد نخبگان خارج از کشور در مقایسه با دانشجویان داخل کشور قابل مقایسه نیست. ما در ایران حدود ۵ میلیون نفر دانشجوی کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا و پژوهشگر پسادکترا داریم؛ این در حالی است که تنها حدود ۳ درصد از دانشجویان ما خارج از کشور هستند.

او با اشاره به مهاجرت نخبگان در رشته‌های خاص با اثربخشی بالا، افزود: علی‌رغم این موضوع، در شش ماهه دوم سال ۱۴۰۳ و امسال، حدود ۲۳ درصد در حوزه علوم مهندسی و ۱۸ درصد در حوزه علوم پزشکی نسبت به سال گذشته کاهش مهاجرت داشتیم.

افشین نرخ بازگشت نخبگان را از حائز اهمیت دانست و خاطرنشان کرد: نرخ برگشت ما در دنیا یک درصد است، درحالی‌که متوسط این نرخ در دنیا ۷ درصد است، اما هدف‌گذاری ما رسیدن به ۱۰ درصد نرخ بازگشت در ۵ سال آینده است.

معاون علمی‌ رییس‌جمهور در ادامه از اقدام مهم معاونت در صدور کد استخدامی برای نخبگان جذب هیات علمی بود که از سال ۱۳۹۹ تا به امروز برای انها کد استخدامی صادر نشده بود، خبر داد و گفت: ما امسال توانستیم برای ۱۷۶ نفر از نخبگان حوزه پزشکی و علوم مهندسی کد استخدامی بگیریم.

این مقام مسئول در بخش دیگری از صحبت‌های خود به فعالیت‌های بنیاد ملی علم پرداخت و هدف اصلی این بنیاد را حمایت از اساتید دانست و گفت: تا علم نباشد، فناوری‌ای هم صورت نمی‌گیرد در همین راستا امسال بودجه این بنیاد را به یک همت رساندیم تا بتوانیم گرنت‌های خوب به اساتید بدهیم.
وی ادامه داد: بودجه این بنیاد سال گذشته ۱۰۰ میلیارد تومان بود، در شش ماهه دوم، بودجه را به ۶۰۰ میلیارد تومان رساندیم و تا به امروز که بودجه یک همت است، رجوع اساتید به ما ۴۰ درصد بیشتر شد و بنیاد علم فضای پویایی در دانشگاه‌ها ایجاد کرده است.
معاون علمی رییس‌جمهور همچنین بودجه تحقیق و توسعه را ناکافی دانست و گفت: در کشور ما نیم‌درصد از GDP خرج پژوهش می‌شود، این در حالی است که کشورهای پیشرفته به طور میانگین حدود ۲.۵ درصد از GDP را خرج تحقیق و توسعه می‌کنند. او همچنین با اشاره به کاهش بودجه معاونت در سال گذشته، گفت: پارسال حدود ۵۰ درصد بودجه معاونت کاهش پیدا کرد. وی در ادامه افزود: حدود ۶ درصد از کل بودجه معاونت علمی از ابتدا سال در اختیار ما قرار گرفته است.
افشین در ادامه، معاونت علمی را به «گلدانی» تشبیه کرد که نیازمند آبیاری مستمر است و تاکید کرد: معاونت علمی به صیانت مجلس و دولت نیاز دارد. ما کالای لوکس نیستیم و همچون یک گلدان به رسیدگی، توجه پیوسته و تزریق منابع نیاز داریم.
رییس بنیاد ملی نخبگان همچنین به نتایج ملموس سرمایه‌گذاری در فناوری اشاره کرد و گفت: کل هزینه‌ای که در حوزه نانو با تورم بانک مرکزی، از ابتدا تا به امروز صورت گرفته حدود ۸۰۰ میلیارد تومان بوده است. در مقابل، درآمدی که از محصول نانو داشتیم، در سال ۱۴۰۲ به ۶۵ همت رسید و ارزش افزوده‌ای که بابت این محصولات به دولت ارائه دادیم، حدود ۶.۵ همت بوده است. آمار سال ۱۴۰۳ نیز به زودی اعلام خواهد شد.
وی همچنین با اشاره به قراردادهای ساخت بار اول در صنعت نفت، گفت: از ابتدا تاکنون حدود ۲۰۰ میلیون دلار قرارداد بسته شده است. نکته مهم این است که امسال به تنهایی به اندازه چهار سال قبل قرارداد ساخت بار اول بستیم.

معاون علمی رییس‌جمهور در پایان، یکی از برنامه‌های اصلی معاونت را بازگشت به رشد علمی دهه ۸۰ به دستور مقام معظم رهبری عنوان کرد و گفت: برای هر قسمت برنامه ویژه‌ای مدون شده است تا سرمایه‌گذاری‌ها به صورت هدفمند انجام شود.
حوزه علم و فناوری «دقیق، ظریف و دیربازده» است
غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز طی سخنانی در این نشست حوزه علم و فناوری را «دقیق، ظریف و دیربازده» خواند. وی همچنین انگیزه خود برای تشکیل این جلسات را تشریح و تبیین اهمیت این حوزه در کمیسیون بودجه عنوان کرد.
تاجگردون بر لزوم تمرکز معاونت علمی بر حوزه‌هایی که کشور در آن‌ها دارای «مزیت نسبی» است، تأکید کرد و افزود: باید بر حوزه‌های که متخصصان بیشتری داریم، تمرکز کنیم چراکه سرعت عمل و ارزش‌افزوده در آن حوزه‌ها بالاتر است.
او در پایان با تأکید بر تلاش‌های خود در فرآیند بودجه برای حمایت از این حوزه، به تجربیاتش در سازمان برنامه در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ اشاره کرد و یادآور شد: توجه به این حوزه‌ها و تخصیص هدفمند اعتبارات، منجر به «جهش علمی» در کشور می‌شود.