میدان «آرش» ذخیره‌ای استراتژیک برای کشور؛ ارتقای تولید و صادرات انرژی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- حامد عرب زاده: میدان نفتی-گازی آرش به عنوان یکی از میادین مهم و راهبردی ایران در شمال خلیج فارس، جایگاه ویژه‌ای در معادلات انرژی کشور دارد.

این میدان مشترک که در نوار مرزی آب‌های ایران، کویت و عربستان سعودی قرار گرفته، به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک حساس و حجم بالای ذخایر نفت و گاز، سال‌هاست که مورد توجه سیاست‌گذاران، کارشناسان و فعالان صنعت نفت قرار دارد.

میدان آرش نخستین بار در دهه ۱۳۴۰ شناسایی شد و از آن زمان تاکنون به عنوان یکی از ذخایر مهم انرژی در خلیج فارس شناخته می‌شود.

میدان آرش در ردیف بزرگ‌ترین و استراتژیک‌ترین میادین دریایی کشور قرار می‌دهد و بهره‌برداری از آن می‌تواند نقشی اساسی در تأمین پایدار انرژی و افزایش درآمدهای ارزی ایران ایفا کند.

وجود این منابع عظیم انرژی علاوه بر تقویت ظرفیت تولید داخلی، این فرصت را فراهم می‌آورد که ایران بتواند سهم خود را در بازارهای جهانی نفت و گاز تثبیت و حتی افزایش دهد.

کارشناسان معتقدند که موقعیت خاص میدان آرش، آن را به یکی از ذخایر راهبردی کشور تبدیل کرده است که در صورت برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند تا چند دهه آینده ضامن امنیت انرژی کشور باشد.

نزدیکی به جزیره خارگ و زیرساخت‌های صادراتی

یکی از مهم‌ترین نقاط قوت میدان آرش، موقعیت جغرافیایی آن و نزدیکی به جزیره خارگ است. خارگ به عنوان بزرگ‌ترین پایانه صادرات نفت خام ایران، دارای زیرساخت‌های گسترده‌ای برای ذخیره‌سازی و انتقال نفت و گاز به بازارهای جهانی است.

این نزدیکی جغرافیایی، توسعه میدان آرش را تسهیل می‌کند و باعث می‌شود بتوان از زیرساخت‌های موجود در خارگ برای صادرات بهره گرفت؛ موضوعی که علاوه بر کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری، روند توسعه و بهره‌برداری را نیز تسریع می‌کند.

یک تحلیل‌گر حوزه انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: میدان آرش در موقعیتی قرار گرفته که می‌تواند به سرعت وارد چرخه تولید و صادرات شود. بهره‌گیری از ظرفیت‌های خارگ به کاهش هزینه‌های عملیاتی و سرمایه‌ای کمک کرده و اجرای پروژه را در مدت زمان کوتاه‌تری ممکن می‌سازد.

مهدی فاضل افزود: در صورتی که توسعه این میدان با به‌کارگیری فناوری‌های روز و برنامه‌ریزی جامع انجام شود، می‌توان انتظار داشت که ظرف پنج تا هفت سال آینده آرش به یکی از منابع مهم تأمین انرژی کشور تبدیل شود و حتی امکان صادرات پایدار LNG و فرآورده‌های گازی از طریق این میدان فراهم شود.

تأثیر میدان آرش بر امنیت انرژی و اقتصاد ملی

بهره‌برداری از میدان آرش نه تنها به افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز کشور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نقش مهمی در تأمین پایدار خوراک نیروگاه‌ها، صنایع پتروشیمی و سایر بخش‌های وابسته به انرژی ایفا کند. گاز طبیعی تولیدی این میدان قابلیت تأمین بخشی از نیازهای داخلی کشور را دارد و مازاد تولید آن می‌تواند به بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی صادر شود.

کارشناسان انرژی معتقدند که توسعه بهینه میدان آرش علاوه بر ارتقای امنیت انرژی، سهم ایران را در بازار جهانی نفت و گاز افزایش خواهد داد. تولید نفت خام این میدان در کنار ظرفیت‌های موجود در خارگ، موقعیت کشور را در بازارهای جهانی تقویت کرده و موجب افزایش درآمدهای ارزی خواهد شد.

کارشناس اقتصاد انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: میدان آرش یکی از پروژه‌های کلیدی برای آینده اقتصاد ایران است. این میدان نه تنها موجب افزایش صادرات نفت و گاز و کاهش وابستگی به واردات می‌شود، بلکه با ایجاد فرصت‌های شغلی گسترده در بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت، به توسعه مناطق جنوبی کشور نیز کمک می‌کند.

حسن نجفی ادامه داد: با توجه به حجم ذخایر و موقعیت استراتژیک میدان آرش، هر گونه تأخیر در توسعه آن می‌تواند فرصت‌های اقتصادی بزرگی را از کشور سلب کند. بنابراین باید با استفاده از توان داخلی و رفع موانع موجود، روند بهره‌برداری از این میدان تسریع شود.

چالش‌ها و راهکارها در مسیر توسعه میدان آرش

هرچند میدان آرش ظرفیت‌های بسیار بالایی برای توسعه دارد، اما مسیر بهره‌برداری از آن بدون چالش نیست. یکی از مهم‌ترین موانع موجود، محدودیت‌های مربوط به تأمین تجهیزات پیشرفته حفاری است. از سوی دیگر، موقعیت جغرافیایی این میدان که بخشی از آن در مرز آبی کشورهای همسایه قرار دارد، حساسیت‌های خاص خود را ایجاد می‌کند.

سخنگوی وزارت امور خارجه دوشنبه ۶ تیرماه در نشست خبری خود اعلام کرد: موضوع میدان گازی آرش در بخش‌های حقوقی و مرزی وزارت خارجه، به‌طور مستمر در حال پیگیری با طرف‌های ذی‌ربط کویتی است.

اسماعیل بقایی درباره آخرین اقدام‌های وزارت امور خارجه در خصوص میدان گازی آرش تصریح کرد: موضوع این میدان در بخش‌های حقوقی و مرزی وزارت خارجه، به‌طور مستمر در حال پیگیری با طرف‌های ذی‌ربط کویتی است.

با این حال، کارشناسان صنعت نفت بر این باورند که توانمندی شرکت‌های داخلی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین می‌تواند این موانع را برطرف کند.

علی رضایی کارشناس ارشد صنعت نفت، در این زمینه می‌گوید: تجربه موفق توسعه سایر میادین دریایی نشان داده که شرکت‌های ایرانی توانایی اجرای پروژه‌های پیچیده را دارند. در میدان آرش نیز می‌توان با مدیریت صحیح و استفاده از فناوری‌های پیشرفته، موانع موجود را پشت سر گذاشت و بهره‌برداری را آغاز کرد.

وی افزود: نزدیکی این میدان به جزیره خارگ یک مزیت بزرگ است که می‌تواند به کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و افزایش سرعت توسعه کمک کند. علاوه بر این، با بومی‌سازی فناوری‌های حفاری و بهره‌برداری می‌توان به حداکثر ظرفیت برداشت از میدان دست یافت.

برنامه‌ریزی جامع؛ کلید موفقیت توسعه میدان آرش

کارشناسان بر این نکته تأکید دارند که توسعه میدان آرش نیازمند یک برنامه‌ریزی جامع و دقیق است. این برنامه باید شامل ارتقای همکاری بین شرکت‌های داخلی و در صورت امکان شرکای خارجی، استفاده از فناوری‌های روز و رعایت کامل استانداردهای زیست‌محیطی باشد.

توسعه این میدان باید به گونه‌ای مدیریت شود که ضمن حفظ منابع طبیعی و زیست‌محیطی منطقه، بهینه‌ترین بهره‌برداری از ذخایر نفت و گاز صورت گیرد و انرژی استخراج‌شده با بالاترین ارزش افزوده به بازارهای داخلی و خارجی عرضه شود.

معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران تیرماه سال جاری به آخرین وضعیت میدان آرش اشاره کرد و افزود: در خصوص میدان آرش، مذاکرات از مسیر وزارت امور خارجه و نهادهای حاکمیتی در حال پیگیری است و ان‌شاءالله با پیشرفت این رایزنی‌ها، کار توسعه آن آغاز می‌شود.

حمید بورد گفت: سه محور کلیدی در مسیر افزایش تولید مدنظر است؛ ظرفیت تولید، تولید محقق‌شده و تولید هدف‌گذاری‌شده. برنامه‌ریزی بر اساس نزدیکی این اعداد انجام می‌شود تا با رعایت واقع‌گرایی، زمینه تحقق اهداف مهیا شود.

وی درباره توسعه میدان‌های مشترک توضیح داد: کار عملیاتی توسعه یکپارچه آزادگان با مشارکت ۶ بانک آغاز شده است. عملیات اجرایی فاز ۱۱ پارس جنوبی نیز در دست اقدام است.

نگاهی به آینده؛ آرش و نقش آن در معادلات انرژی منطقه

میدان نفتی-گازی آرش به دلیل موقعیت استراتژیک و ذخایر عظیم نفت و گاز، می‌تواند در آینده‌ای نه‌چندان دور به یکی از مهم‌ترین منابع تأمین انرژی کشور و منطقه تبدیل شود. بهره‌برداری موفق از این میدان علاوه بر تأمین پایدار نیازهای داخلی، به ایران این امکان را می‌دهد که نقش پررنگ‌تری در بازارهای جهانی نفت و گاز ایفا کرده و جایگاه خود را در معادلات انرژی منطقه‌ای و جهانی تثبیت کند.

بدون تردید، میدان آرش یک فرصت طلایی برای صنعت نفت کشور است و بهره‌برداری از آن می‌تواند گامی مهم در مسیر توسعه اقتصادی، افزایش ارزش افزوده، اشتغال‌زایی و ارتقای امنیت انرژی ملی باشد.