میلاد پیامبر؛ طلوع انسانی که زن را از حاشیه به متن آورد

خبرگزاری مهر، گروه جامعه؛ در افق تیره جاهلیت، جایی که دختران بی‌گناه در دل خاک پنهان می‌شدند و زن جز کالایی برای معامله و بهره‌برداری شمرده نمی‌شد، نوری تابید؛ نوری که از خانه‌ای ساده در مکه برخاست و سرنوشت نیمی از جامعه را دگرگون ساخت. پیامبر اسلام (ص) تنها آغازکننده ایمان نبود؛ نقطه عطفی بود در تاریخ انسانیت، جایی که زن از حاشیه به متن آمد و کرامت او از خاکستر تحقیر برکشیده شد.

زندگی پیامبر (ص) خود گواهی بر نقش پررنگ زنان است. آمنه، مادر مهربان و مؤمن او، نخستین تصویر ایمان و استقامت را در دل فرزند کاشت. حلیمه سعدیه، دایه فداکار، با آغوش خود به کودک یتیم پیامبر مهر ورزید. در ادامه، فاطمه بنت اسد جای محبت مادر را برای او پر کرد و خدیجه کبری، بانویی که ثروت و ایمانش را در خدمت رسالت نهاد، بی‌تردید بزرگ‌ترین تکیه‌گاه دنیوی رسول خدا بود؛ زنی که اگر نبود، بار سنگین رسالت به این زودی‌ها بر شانه‌های تاریخ آرام نمی‌گرفت. از خدیجه دختری متولد شد که نورش در خانه نبوت می‌درخشید؛ فاطمه زهرا (س) که پیامبر درباره‌اش فرمود: «هرکه او را بیازارد، مرا آزرده است.»

از نفی حیات تا احیای کرامت

تحولی که پیامبر در جامعه جاهلی رقم زد، انقلابی بود در بنیان‌های اجتماعی. او در سرزمینی که «زنده به گور کردن دختران» نشانه غیرت شمرده می‌شد، فرمان توقف این رسم را داد و زندگی دختر را با کرامت، معنا بخشید. در جامعه‌ای که زن از ارث و مالکیت محروم بود، حق تملک و ارث را به رسمیت شناخت. در روزگاری که زن را از دانش و آگاهی دور می‌داشتند، طلب علم را فریضه‌ای همگانی دانست؛ چه برای مرد و چه برای زن. او حتی به زنان حق حضور در بیعت سیاسی و مشارکت در تصمیم‌های اجتماعی داد؛ اقدامی که در تاریخ آن روزگار بی‌سابقه بود.

پیامبر اسلام تحول عظیم خود را از جایگاه زن آغاز کرد. زیرا می‌دانست جامعه‌ای که زن در آن بی‌اعتبار است، نمی‌تواند به عدالت و ایمان راستین برسد

این همه نشان می‌دهد که پیامبر اسلام تحول عظیم خود را از جایگاه زن آغاز کرد. زیرا می‌دانست جامعه‌ای که زن در آن بی‌اعتبار است، نمی‌تواند به عدالت و ایمان راستین برسد. او نخست کرامت زن را بازگرداند، سپس بنیان خانواده و جامعه را بر احترام و عدالت استوار ساخت. به تعبیر امروزین، پیامبر «اصلاح اجتماعی» را از «اصلاح جایگاه زن» آغاز کرد. همان‌گونه که خورشید از افق می‌دمد و نخست زمین تیره را روشن می‌سازد، او نیز دل‌های تیره جاهلی را به نور احترام زن روشن کرد.

زنان مسلمان در کنار پیامبر، در عرصه اجتماع نیز حضور یافتند. در جنگ‌ها از مجروحان پرستاری کردند، در شوراها مشورت دادند و در بیعت‌ها شریک شدند. روایت مشهور مشورت پیامبر با ام‌سلمه در ماجرای صلح حدیبیه نشان می‌دهد که پیامبر به خرد زن همان اندازه بها می‌داد که به خرد مرد. این رویکرد، آغازگر منزلتی تازه بود که در سایه آن، زن به‌عنوان «انسانی کامل» و «کنشگری اجتماعی» دیده شد، نه موجودی فرودست و منفعل.

میلاد پیامبر؛ آغاز انقلابی در کرامت زن»

اگر به عمق این رویداد بنگریم، پیام روشن، آن است که هر تحولی در جامعه بدون توجه به زنان ناقص است. پیامبر با بازگرداندن حقوق زنان از مالکیت و آموزش تا کرامت انسانی نشان داد که زنان ستون‌های اصلی جامعه‌اند. آنچه او در جامعه بدوی عرب آغاز کرد، می‌تواند امروز هم نقشه راهی برای جوامعی باشد که هنوز در مسیر عدالت جنسیتی گام برمی‌دارند و به آن نرسیده‌اند.

پیامبر با بازگرداندن حقوق زنان از مالکیت و آموزش تا کرامت انسانی نشان داد که زنان ستون‌های اصلی جامعه‌اند

امروز که جهان همچنان با تبعیض، خشونت و نابرابری علیه زنان دست‌به‌گریبان است، بازخوانی سیره پیامبر می‌تواند چراغ راه باشد. او با عمل خود آموخت که ایمان و عدالت، در گرو پاسداشت کرامت زن است. جامعه‌ای که زنانش فرصت آموزش، مشارکت و رشد داشته باشند، جامعه‌ای زنده و امیدوار است.

میلاد پیامبر اسلام (ص) نه تنها نقطه عطفی در تاریخ دین، بلکه انقلابی در تاریخ کرامت زن بود. او در روزگاری که زن را زنده به گور می‌کردند، او را به حیات معنوی رساند. در زمانی که زن را کالایی بی‌ارزش می‌دانستند، او را به مقام مادر، شریک، دانش‌آموز و مشاور رساند. این تحول تاریخی نشان می‌دهد که تغییر واقعی از دل باورها و ارزش‌ها آغاز می‌شود؛ همان‌گونه که پیامبر با تغییر نگاه جامعه به زن، شالوده تمدنی نو را بنا نهاد.

امروز نیز جامعه ما اگر به دنبال امید و تحول است، باید به همان سرچشمه بازگردد: به کرامت زن، به عدالت، و به ایمان به اینکه بدون زن هیچ تحول پایداری رخ نخواهد داد.