هجوم گرد و غبار به خراسان جنوبی؛نفس شهرها به شماره افتاد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: با افزایش شدت گرد و غبار و کاهش چشمگیر بارندگی‌ها در خراسان جنوبی، وضعیت کیفیت هوا در بسیاری از نقاط استان وارد مرحله اضطرار شده است.

کارشناسان محیط زیست و منابع طبیعی ضمن هشدار نسبت به تداوم این روند، دلایل اصلی آن را در تغییرات اقلیمی، خشکسالی مداوم، و فعال شدن کانون‌های بحرانی فرسایش بادی می‌دانند.

آمارهای ارائه‌شده از سوی مسئولان نشان می‌دهد که تعداد روزهای آلوده در سال جاری نسبت به سال گذشته چندین برابر شده و خسارات اقتصادی ناشی از این پدیده به بیش از ۸۴ میلیارد تومان در سال رسیده است.

در این بین برخی از شهرهای خراسان جنوبی از وضعیت نامناسب‌تری برخوردار هست که در این بین می‌توان از شهرهایی چون نهبندان و طبس تام برد که وقوع ریزد گرد و گرمای هوا و قطعی برق همزمان مشکلات مضاعفی را برای مردم به وجود آورده است.

دلایل اصلی وقوع ریزگردها در خراسان جنوبی

علی خانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی در گفت و گو با امروز خراسان جنوبی با اشاره به تشدید پدیده گرد و غبار در استان، از افزایش روزهای ناسالم هوا در مقایسه با سال گذشته خبر داد و افزود: تغییرات اقلیمی، خشکسالی شدید و بادهای ۱۲۰ روزه از سمت استان سیستان و بلوچستان، از جمله دلایل اصلی این وضعیت هستند.

وی اظهار کرد: در روزهای اخیر، وضعیت آلودگی هوا در بیرجند به‌گونه‌ای بوده که از ساعات صبح تا ظهر شرایط قابل‌قبول داشته‌ایم، اما در ساعات بعد از ظهر شاخص کیفیت هوا به مرز ناسالم و گاه خطرناک رسیده است که البته بر اساس شیوه‌نامه‌ها، این شاخص‌ها تنها در صورت ماندگاری ۲۴ ساعته شرایط اضطرار محسوب می‌شود.

افزایش روزهای دارای گرد و غبار در خراسان جنوبی

خانی با اشاره به آمار ثبت‌شده در سال ۱۴۰۴ گفت: در فروردین دو روز، در اردیبهشت ۴ روز، در خرداد ۴ روز و تا تیرماه نیز ۳ روز با وضعیت اضطرار در خراسان جنوبی ثبت شده است که در مقایسه با سال گذشته، با توجه به کاهش ۴۰ تا ۵۰ درصدی بارش‌ها، تعداد روزهای ناسالم افزایش داشته است.

وی ادامه داد: در ایستگاه‌های بیرجند در سال گذشته تنها دو روز شرایط اضطرار گزارش شده بود، اما در سال جاری این عدد به ۱۳ روز رسیده است و همچنین در ایستگاه سرایان نیز یک روز کیفیت هوای نامطلوب در سال گذشته ثبت شده که در سال ۱۴۰۴ به ۹ روز رسیده است.

خانی افزود: در ایستگاه حاجی‌آباد چهار روز هوا با کیفیت نامطلوب در سال گذشته ثبت شده است که این آمار در سال جاری تا به امروز چند برابر افزایش داشته است.

خشکسالی مداوم، عامل اصلی گرد و غبار

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی ضمن اشاره به نقش کانون‌های داخلی گرد و غبار افزود: خشکسالی‌های مداوم عامل اصلی شکل‌گیری این کانون‌هاست و با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته برای نهال‌کاری و ایجاد کمربندهای سبز، متأسفانه به دلیل نبود حفاظت و تأمین منابع آبی مناسب، بسیاری از این طرح‌ها به نتیجه مطلوب نرسیده‌اند.

وی گفت: به راستی چقدر از داشته‌های منابع طبیعی خود و درختان و نهال‌های خود به میزان کافی محافظت و مراقبت می‌کنیم.

خانی با اشاره به اینکه در حوزه درخت کاری و نهال کاری در سال‌های گذشته اعتبار یک و نیم میلیاردی در استان داشته‌ایم که استفاده شده است، اظهار کرد: البته اطلاعات بیشتر در این زمینه را باید از منابع طبیعی پیگیر شد.

علیرضا نصرآبادی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در این زمینه گفت: در حال حاضر سطح کانون‌های بحرانی فرسایش بادی که منجر به گرد و خاک و وقوع ریزکرد می‌شود، در استان به ۲ میلیون و ۱۳۵ هزار و ۹۸۵ هکتار رسیده است.

۳۲ نقطه فرسایش بادی در خراسان جنوبی

وی با اشاره به اینکه این کانون‌ها در قالب ۳۲ نقطه بحرانی در سطح استان شناسایی شده‌اند، اظهارکرد: بیشترین وسعت کانون‌های بحرانی در شهرستان طبس با حدود ۵۸۳ هزار هکتار قرار دارد و پس از آن، زیرکوه با حدود ۲۹۵ هزار هکتار در رتبه دوم قرار گرفته است.

نصرآبادی با اشاره به شدت فرسایش بادی در این کانون‌ها خاطرنشان کرد: از این میزان، حدود ۶۰۳ هزار و ۸۳۶ هکتار با شدت زیاد، ۸۶۸ هزار و ۴۹۰ هکتار با شدت متوسط و ۶۶۳ هزار و ۶۵۹ هکتار نیز در سطحی با شدت کم فرسایش بادی قرار دارند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در ادامه افزود: بر اساس مطالعات انجام‌شده، خسارت سالانه ناشی از فعالیت این کانون‌ها بالغ بر ۸۴ میلیارد تومان (۸۴۵ میلیارد و ۶۵ میلیون ریال) برآورد شده است که فشار قابل‌توجهی بر منابع اقتصادی و زیستی استان وارد می‌کند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به اهمیت کنترل این کانون‌ها تأکید کرد: در حالی‌که سطح اراضی بیابانی استان ۴.۵ میلیون هکتار برآورد می‌شود، مدیریت منابع طبیعی، مقابله با بیابان‌زایی و توسعه پروژه‌های بیابان‌زدایی از اولویت‌های جدی در دستور کار این اداره‌کل قرار دارد.

خسارت سالانه ۸۴ میلیارد تومانی از ناحیه کانون‌های فرسایش بادی

نصرآبادی افزود: خسارت سالانه ۸۴ میلیارد تومانی از ناحیه کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در خراسان جنوبی ارزیابی شده است.

آنچه امروز در خراسان جنوبی رخ می‌دهد، تنها یک بحران زیست‌محیطی نیست، بلکه زنگ خطری برای سلامت، اقتصاد و آینده منطقه است. تداوم خشکسالی، بی‌توجهی به حفاظت از پوشش گیاهی، و کندی در اجرای طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی، می‌تواند خراسان جنوبی را در مسیر بیابانی شدن قرار دهد.

اکنون زمان آن رسیده است که اقدامات پیشگیرانه و حمایت از منابع طبیعی، از مرحله شعار خارج شده و به یک اولویت واقعی تبدیل شود؛ چرا که اگر امروز کاری نکنیم، فردا برای نفس کشیدن هم دیر خواهد بود.