وحدت در دنیای امروز به معنای به‌اشتراک‌گذاری زیرساخت‌های علمی است

به گزارش خبرنگار مهر، حسین افشین معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور در آئین اعطای جوایز ششمین دوره جایزه مصطفی که امشب ۱۷ شهریور در تالار وحدت برگزار شد، متنی را قرائت کرد که به شرح زیر است؛

به نام آن‌که نگاه را آفرید، و علم را در قلب آدم نهاد.

خواهران و برادران،

دانشمندان، مخترعان، خیال‌ورزان خستگی‌ناپذیر،

امشب، در ششمین دوره‌ی جایزه مصطفی (ص)، در تهران گرد آمده‌ایم؛ نه فقط برای آنکه به برگزیدگان جایزه‌ای اهدا کنیم، بلکه برای آنکه به جهانیان نشان دهیم: امت اسلامی هنوز زنده است، زنده است چون هنوز «جرئت دیدن» دارد.

دیدنِ آن‌چه دیگران ندیده‌اند، دیدنِ آن‌چه هنوز اسم ندارد و ساختن آن‌چه می‌تواند زندگی بشر را دگرگون کند.

در دنیای علم، همیشه یک قانون ساده حاکم است: اول دیدن، بعد دانستن. اما دیدن، فقط نگاه کردن نیست. دیدن یعنی توانایی فهمیدن چیزی که هنوز به داده بدل نشده، چیزی که هنوز در نمودار نیامده و چیزی که هنوز هیچ ابزاری برای سنجش‌اش ساخته نشده است.

ما در جهان علم، با چشمِ صرف جلو نمی‌افتیم؛ با دیدن ساختارها جلو می‌افتیم. در زیست‌بوم طبیعی، شیر و آهو هر روز با هم مسابقه نمی‌دهند، آن‌ها با طبیعت مسابقه می‌دهند. هرکدام اگر دیر ببیند، حذف می‌شود.

اما در زیست‌بوم علم، آن‌که زودتر ببیند، نقشه‌ی آینده را می‌کِشد. اوست که معادله را بازنویسی می‌کند و دیگران ناچار می‌شوند در زمین او بازی کنند.

جایزه مصطفی (ص)، جایزه یک لحظه نیست؛ جایزه یک زاویه دید است. زاویه‌ای که به ما امکان می‌دهد از سطح به عمق برویم.

از نشانه‌ها به ساختارها، از مسئله‌ها به مدل‌ها، و از مدل‌ها به راه‌حل‌هایی که واقعاً جهان را تغییر می‌دهند.

این جایزه، نه به خاطر نوشتن یک متن یا جمع‌آوری یک داده، بلکه به خاطر خلق یک دستاورد اثرگذار اهدا می‌شود. اثری که چیزی را تغییر داده باشد: راهی برای درمان یک بیماری، روشی برای دسترسی به انرژی، مدلی برای حل بحران محیط زیست، یا ابزاری برای فهم عمیق‌تر از جهان.

در داده، در دارو، در نانو، در سلول، در نور، این‌ها فقط حوزه‌های تخصصی نیستند، بلکه اقلیم‌های اثرند. جغرافیای تازه‌ای از قدرت و امشب، ما از کسانی تجلیل می‌کنیم که در این جغرافیای نو، پرچم گذاشته‌اند.

و چه نیکوست که این آئین، در روزهایی برگزار می‌شود که به نام وحدت مزین شده‌اند.

هفته‌ای که یادآور میلاد پیامبر رحمت است، و بیش از آن، یادآور ضرورت ساختن آینده‌ای مشترک برای امت واحده.

وحدت، فقط یک واژه سیاسی نیست. در دنیای امروز، وحدت یعنی به‌اشتراک‌گذاری زیرساخت‌های علمی، داده‌های پژوهشی، و افق‌های فناورانه. یعنی پژوهشگری در قاهره بتواند داده‌هایش را با آزمایشگاهی در کوالالامپور به اشتراک بگذارد و دانشمندی در تهران بتواند ایده‌اش را با تیمی در استانبول به کار بگیرد.

اگر جهان اسلام بخواهد در معادله علم باقی بماند، باید از تفاوت‌ها عبور کند؛ نه برای حذف، بلکه برای هم‌افزایی. و این جایزه، خود نمونه‌ای است از همین وحدت: نام‌ها متفاوت است، اما افق یکی است. آینده‌ای که خودمان بسازیم.

و مگر می‌شود در این شب، از آینده گفت و از حادثه‌ای چنین نزدیک نگفت؟ در هفته‌هایی که گذشت، آسمان منطقه برای لحظاتی تار شد.

اما ما آموخته‌ایم که حتی در آسمان تار، چیزهایی هست که راه را می‌بینند.

این، جنگ فناوری با وحشت بود.

نبردی میان رژیمی که هنوز با ترس حکومت می‌کند و کشوری که می‌خواهد با «دقت» دفاع کند، نه با «تخریب».

ما برای اثبات نیازی به فریاد نداریم؛ همین‌که در پاسخ، به اندازه می‌زنیم، یعنی اندازه‌ها را می‌شناسیم. و این یعنی تمدن. تمدن یعنی وقتی تهدید می‌شوی، هنوز می‌دانی کجا باید بایستی و کجا باید بروی و اگر علم به ما چیزی آموخته باشد، این است که حتی دفاع هم باید با دانش تنظیم شود، نه با خشم.

قرآن کریم مسیر ما را به‌زیبایی ترسیم کرده است:

«وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْماءَ کُلَّهَا…»

علم از لحظه‌ای آغاز شد که انسان توانست نام‌ها را بشناسد، تعریف کند، و بر اساس شناخت، عمل کند. اگر جهان اسلام می‌خواهد دوباره آغاز شود، باید از همین نقطه شروع کند: از بازتعریف خود، بازتعریف آینده، و بازتعریف سهم‌اش در معادله جهانی علم.

برگزیدگان امشب، شما فقط مسیر علمی طی نکرده‌اید، شما نقطه اثر ساخته‌اید.تأثیر شما تنها در آزمایشگاه نیست، بلکه در تغییر جهان اطراف است.

شما اندیشه را به امکان بدل کرده‌اید. چیزی را ساخته‌اید که پیش از شما ممکن نبود.

و همین است که معادله را تغییر می‌دهد. دیگر علم فقط تولید محتوا نیست؛ علم یعنی تولید اثر.

و در پایان، اگر قرار است تنها یک جمله از این شب در حافظه بماند، بگذارید این باشد: در جهانی که همه می‌دوند، تنها کسی برنده است که زودتر ببیند.

و ما، امشب، دیده‌ایم.

والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته