پا به پای معلولان از مناسب سازی معابر تا سامانه حمل و نقل شهری

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – صمیم ارزانی: استان هرمزگان با وجود توسعه در زمینه‌های مختلف عمرانی، تجاری و اقتصادی، هنوز در بسیاری از ابعاد خدمات شهری با چالش‌هایی جدی مواجه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها نبود زیرساخت‌های مناسب برای تردد و حضور افراد دارای معلولیت در فضاهای شهری و سیستم حمل‌ونقل عمومی است.

این مسئله یک دغدغه اجتماعی و انسانی است و از منظر عدالت اجتماعی، حقوق شهروندی و بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت انسانی جامعه نیز اهمیت فراوانی دارد.

معلولان، سالمندان و افرادی که به‌صورت موقت یا دائم دارای محدودیت‌های حرکتی هستند، بخش قابل توجهی از جمعیت شهرها را تشکیل می‌دهند و عدم توجه به نیازهای این گروه‌ها در طراحی و اجرای پروژه‌های شهری، آن‌ها را از بسیاری از حقوق اولیه مانند تحصیل، اشتغال، مشارکت اجتماعی و استقلال فردی محروم می‌سازد.

متأسفانه در بسیاری از شهرهای هرمزگان، معابر شهری فاقد رمپ‌های استاندارد، کف‌پوش‌های هشداردهنده، پله‌برقی یا آسانسور در اماکن عمومی هستند و اغلب پیاده‌روها با موانعی مانند جدول‌های بلند، وسایل نقلیه پارک‌شده، یا دست‌فروشان مسدود شده‌اند.

ناوگان حمل‌ونقل عمومی نیز به‌ندرت امکاناتی برای استفاده ایمن و آسان افراد دارای معلولیت دارد.

اتوبوس‌هایی که فاقد رمپ یا جایگاه مخصوص ویلچر هستند، تاکسی‌هایی که امکان جابجایی ویلچری را فراهم نمی‌کنند و ایستگاه‌هایی که با کمترین نشانه‌ای از مناسب‌سازی طراحی شده‌اند، نمونه‌هایی از این کاستی‌ها هستند که عملاً امکان استفاده از خدمات حمل‌ونقل عمومی را برای بخشی از شهروندان سلب می‌کنند.

لزوم مناسب‌سازی فضاهای شهری و حمل‌ونقل عمومی در کنار اینکه یک ضرورت انسانی و اخلاقی است توسط قانون نیز به الزام تبدیل شده است.

تحقق این هدف در گرو اراده مدیریت شهری، برنامه‌ریزی دقیق، بهره‌گیری از نظرات خود افراد دارای معلولیت و تأمین بودجه‌های مورد نیاز برای بازطراحی یا اصلاح زیرساخت‌های موجود است. نقش شهرداری‌ها، شوراهای شهر، اداره راه و شهرسازی و نیز بخش خصوصی در این میان بسیار تعیین‌کننده است.

امروز سراغ هر کدام از معلولین که بروید از همه جمله‌ای مشترک خواهید شنید و آن اینکه معلولین نیاز به ترحم ندارند و آنچه که آن‌ها مطالبه می‌کنند، حقوق قانونی شأن است؛ حقوقی که بعضاً آنقدر آن را مطالبه کردند و پاسخی دریافت نکردند که دیگر حتی علاقه‌ای به بیان هم ندارند.

زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی استان هرمزگان به طور کلی ضعیف است

سامیه جهانشاهی، مدیرکل بهزیستی هرمزگان، در گفتگو با خبرنگار مهر به تشریح اقدامات این سازمان در زمینه مناسب‌سازی حمل و نقل عمومی و معابر برای معلولین در استان هرمزگان پرداخت.

وی در ابتدا به واگذاری چهار دستگاه اتوبوس ویژه معلولین در سال گذشته اشاره کرد و گفت: این اتوبوس‌ها با اولویت دانش‌آموزان معلول در اختیار انجمن‌های مربوطه قرار گرفت تا مسیرهای خاص برای تردد آن‌ها تسهیل شود.

مدیرکل بهزیستی هرمزگان همچنین به مشکلات زیرساختی در حمل و نقل عمومی اشاره کرد و افزود: در حال حاضر زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی استان هرمزگان به طور کلی ضعیف است، اما برنامه‌های جدیدی برای بهبود این وضعیت در دست اقدام است.

سامانه حمل و نقل عمومی ویژه معلولین راه اندازی می‌شود

جهانشاهی همچنین از راه‌اندازی سامانه حمل و نقل عمومی ویژه معلولین خبر داد و گفت: این سامانه به زودی در استان هرمزگان راه‌اندازی می‌شود تا معلولین بتوانند با استفاده از این سیستم، نیازهای حمل و نقل خود را برطرف کنند.

وی در ادامه به همکاری مثبت شهرداری بندرعباس با بهزیستی اشاره کرد و افزود: شهرداری بندرعباس تعامل بسیار خوبی با ما داشته است و در هر موردی که به آن‌ها درخواست داده‌ایم، اقدامات لازم را انجام داده‌اند.

مدیرکل بهزیستی هرمزگان در پایان تاکید کرد: ما همچنان به دنبال بهبود زیرساخت‌ها و همکاری‌های بیشتر با شهرداری‌ها و سایر نهادها برای ایجاد شرایط مناسب‌تر برای معلولین هستیم.

کمبود خودروهای مناسب‌سازی‌شده دغدغه جدی جامعه معلولان

سید محمدرضا موسوی، عضو شورای اسلامی شهر بندرعباس، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به بیان مشکلات حمل‌ونقل عمومی برای افراد دارای معلولیت پرداخت و با اشاره به موانع قانونی، ساختاری و نبود اراده بین‌دستگاهی، بر ضرورت بازنگری در سیاست‌ها و آئین‌نامه‌های وزارت کشور در این حوزه تأکید کرد.

موسوی با اشاره به مراجعات و دغدغه‌های جامعه معلولان در بندرعباس گفت: یکی از اصلی‌ترین مشکلات عزیزان دارای معلولیت، هزینه بالای حمل‌ونقل و نبود خودروهای مناسب‌سازی‌شده برای تردد با ویلچر است. این مسئله سال‌ها پابرجا است و نیاز به توجه ویژه دارد.

وی افزود: سالیانی است که شورای شهر پیگیر این موضوع بوده، اما موانع اجرایی و قانونی بسیاری در این مسیر وجود دارد؛ برخی از این خودروها به شکل محدود خریداری شده‌اند و در اختیار شرکت‌های حمل‌ونقل قرار گرفته‌اند، اما بسیاری از آن‌ها غیرفعال هستند؛ چرا که خودروها منطبق بر آئین‌نامه ها نیستند و اجازه نمی‌دهند از آن‌ها برای خدمات به جامعه معلولان استفاده شود.

مشکل در سطح وزارت کشور است

عضو شورای شهر با انتقاد از ساختار ناکارآمد موجود گفت: آئین‌نامه مربوط به بهره‌برداری از این خودروها هنوز به‌صورت کامل ابلاغ نشده و شرکت‌های پیمانکار نیز به‌دلیل نداشتن تضمین‌های لازم مانند بیمه یا درآمد پایدار، حاضر به همکاری نیستند؛ ریشه بسیاری از مشکلات در عدم تعیین تکلیف این آئین‌نامه در وزارت کشور است.

وی با اشاره به نقش بالای هزینه ماشین‌آلات در پروژه‌های عمرانی شهری بیان کرد: در پروژه‌های عمرانی، بین ۳۵ تا ۵۰ درصد هزینه‌ها به ماشین‌آلات و هزینه‌های سربار مربوط می‌شود. اگر این مشکل حل شود، می‌توان بسیاری از هزینه‌های شهری را کاهش داد.

خودروهای برقی راه‌حل آینده اما بدون زیرساخت

وی در ادامه به بحث خودروهای برقی اشاره کرد و گفت: ما مذاکره‌هایی با تولیدکنندگان خودروهای برقی داشتیم، اما مشکل اصلی در نبود زیرساخت مناسب برای استفاده عمومی از این خودروهاست. حتی در تهران هم باور عمومی نسبت به استفاده از خودروهای برقی ضعیف است و تأمین برق و نگهداری آن چالش‌برانگیز است.

لزوم همکاری بین‌بخشی و تسهیل مجوزها برای شهرداری‌ها

عضو شورای شهر بندرعباس با انتقاد از سخت‌گیری‌ها در صدور مجوز گفت: همان‌طور که مجوز بهره‌برداری معادن شن و ماسه داده می‌شود، می‌توان به شهرداری‌ها هم اجازه داد خودروهای مناسب‌سازی‌شده وارد کنند. بسیاری از مشکلات فقط با تسهیل صدور مجوزها قابل حل هستند.

دولت باید سهم خود را در اجرای پروژه‌ها بپردازد

موسوی در پایان با اشاره به نقش دولت در تأمین منابع مالی گفت: در بازگشایی معابر، دولت موظف است تا ۷۰ درصد هزینه‌ها را بپردازد، اما این سهم پرداخت نمی‌شود و شهرداری‌ها زیر بار سنگین تأمین بودجه مانده‌اند. ما حتی ردیف بودجه برای خرید و تجهیز خودروها هم پیش‌بینی کردیم، اما تا هماهنگی بین دستگاه‌ها ایجاد نشود، گشایشی حاصل نخواهد شد.