ارتقای دیپلماسی اقتصادی، راهکار تاثیرگذاری حداکثری در منطقه

مهدی خورسند، کارشناس مسائل بین‌الملل و اوراسیا در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با دستاوردهای سفر رئیس جمهور و هیئت همراه به ارمنستان و بلاروس، گفت: پیش از آنکه رویکرد نظامی نسبت به این سفر داشته باشیم، باید توجه داشت که سفر آقای رئیس‌جمهور به دو کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا انجام شد. این دو کشور قاعدتاً در چارچوب قرارداد تجارت آزاد که جمهوری اسلامی ایران اخیراً با این اتحادیه امضا کرده است، می‌توانند اهداف و برنامه‌های اختصاصی را برای کشور ما به همراه داشته باشند.

وی با طرح انتقادی از دولت چهاردهم افزود: من البته به دولت چهاردهم یک انتقاد دارم؛ چراکه معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه همچنان با سرپرست اداره می‌شود. این در شرایطی است که کشور نیازمند رویکردهای اقتصادی پررنگ در کنار رویکردهای امنیتی و سیاسی است.

این کارشناس مسائل بین‌المللی و اوراسیا در رابطه با سفر رئیس جمهور به ارمنستان، اظهار کرد: ما در هفته گذشته شاهد سفر رئیس جمهور بودیم که بخش عمده‌ای از آن در ارتباط با نگرانی‌های جمهوری اسلامی ایران در خصوص منطقه زنگزور بود. در سال‌های اخیر، ارمنستان بارها درخواست‌هایی از جمله ایجاد منطقه آزاد مشترک با ایران، استفاده از ظرفیت بندر چابهار و امضای قرارداد تجارت آزاد با کشورمان داشته است. با وجود جمعیت اندک، ارمنستان می‌تواند فرصت‌های بی‌نظیری برای همکاری در اختیار ایران قرار دهد، اما تاکنون این فرصت‌ها از دست رفته است. اکنون نیز خبر رسیده که ارمنستان بار دیگر تقاضای واردات گاز از ایران کرده است که این موضوع می‌تواند تنوع مناسبی به بازار نفت و گاز کشور ببخشد و ایران را به منابع مالی بین‌المللی بیشتری برساند.

بلاروس می‌تواند به عنوان یک شریک مهم در حوزه تسلیحات پدافندی برای ایران محسوب شود

وی در خصوص سفر پزشکیان به بلاروس، ادامه داد: بلاروس نیز ظرفیت بسیار مناسبی در حوزه توسعه همکاری‌ها دارد که ایران از آن غفلت کرده است. در حوزه نظامی، با توجه به همکاری‌های استراتژیک این کشور با روسیه و ظرفیت‌های به‌جا مانده از دوران شوروی، بلاروس می‌تواند به عنوان یک شریک مهم در حوزه تسلیحات پدافندی برای ایران محسوب شود. هرچند ممکن است فناوری‌های پیشرفته پدافندی را نداشته باشد، اما در شرایطی که پدافند بومی ایران پاسخگوی تمام نیازهای کشور در برابر آفند الکترونیکی و همه‌جانبه دشمن نیست، ظرفیت‌های بلاروس می‌تواند به کمک ایران بیاید. در حوزه موشکی نیز ایران توانسته است توانمندی بالایی از خود نشان دهد؛ همان‌گونه که در جنگ ۱۲ روزه اخیر، با وجود فعال شدن تمامی سامانه‌های پدافندی دنیا در حمایت از رژیم صهیونیستی، موشک‌های ایران به هدف اصابت کردند.

بازار دست نخورده بلاروس در زمینه صادرات خدمات فنی و مهندسی

خورسند تصریح کرد: در کنار این مسائل نظامی، ما باید به سمت همکاری‌های اقتصادی با بلاروس و سایر کشورهای منطقه برویم. این کشورها بازار دست نخورده‌ای در زمینه صادرات خدمات فنی و مهندسی دارند. در سال‌های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، هزاران مهندس ایرانی در جمهوری‌های آسیای مرکزی و قفقاز فعالیت داشتند، اما به تدریج این بازار از دست رفت. امضای قرارداد تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌تواند فرصتی درخشان برای احیای این بازارها باشد.

وی بیان کرد: ایران در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپی ظرفیت‌های بی‌نظیری پیدا کرده که برای کشورهای عضو اوراسیا بسیار جذاب است. من به دلیل تجربه فعالیت در حوزه دیپلماسی اقتصادی شهرداری تهران این فضا را از نزدیک لمس کرده‌ام و معتقدم ایران می‌تواند سهم قابل توجهی از بازار اوراسیا را در اختیار بگیرد. هرچند رقم دقیق این سهم را باید معاونت علمی ریاست جمهوری یا معاون اقتصادی وزارت امور خارجه مشخص کنند، اما بی‌تردید سهم فعلی زیبنده ایران نیست.

این کارشناس مسائل بین‌المللی و اوراسیا ادامه داد: به عنوان مثال، در آخرین دیدار الهام علی‌اف با رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۹۵، ایشان بر ضرورت ارتقای سطح روابط اقتصادی تأکید کردند. این نشان می‌دهد که دیپلماسی اقتصادی در منطقه می‌تواند به مراتب تأثیرگذارتر از سایر رویکردها باشد. در حالی‌که رویکردهای فرهنگی گاهی نتیجه عکس داده است، خاطره خوشی که مردم منطقه از خدمات فنی و مهندسی ایران دارند، می‌تواند بستری برای توسعه همکاری‌ها باشد. مردم این کشورها به شدت ایرانی‌ها را دوست دارند و این ظرفیت باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.