از ایجاد حساب ویژه جهش تولید تا ارائه بسته‌های متنوع تأمین مالی

به گزارش خبرگزاری مهر، در حوزه سیاست پولی، بانک مرکزی باید به دنبال ثبات‌بخشی به اقتصاد است و شرایطی را پیش روی تولیدکنندگان قرار می‌دهد که باثبات، کنترل‌پذیر و به دور از تغییرات زیاد و نوسانات باشد تا در نهایت رشد اقتصادی از این محل محقق شود.

بانک مرکزی در سال ۱۴۰۴، با هدف تأمین مالی بخش‌های مولد اقتصاد، کنترل تورم و بهبود ثبات اقتصادی، برنامه‌های متنوع و نوینی را در دست اجرا دارد. این برنامه‌ها بر استفاده از ابزارهای نوین تأمین مالی غیرتورمی، هدایت هدفمند اعتبارات متمرکز هستند. تأمین طرح‌های تولید پیشران، طرح‌های دانش‌بنیان، شرکتهای دارویی، شرکتهای تولیدیع تأمین مالی ارزی بنگاه‌های صادرات محور و اصلاحات ساختاری در نظام بانکی با هدف تأمین نقدینگی از مهمترین این برنامه‌ها هستند.

همچنین در همین راستا برنامه اعتباری گسترده‌ای در حوزه سرمایه‌گذاری و تسهیلات ایجادی پیش‌بینی کرده است که از آن جمله می‌توان به انتشار ۲۵۰ همت اوراق گواهی سپرده خاص اشاره کرد که ۲۰۰ همت از این اوراق برای بخش صنعت، معدن و تجارت و ۵۰ همت برای برای بخش کشاروزی پیش‌بینی شده است.

علاوه بر این، ایجاد بانک‌های توسعه‌ای از دیگر برنامه‌های بانک مرکزی در سال جاری است. این اقدام طبق بند (چ) ماده ۸ قانون برنامه هفتم توسعه انجام می‌شود و حوزه فعالیت این بانک‌ها سرمایه‌گذاری در زمینه زیرساخت‌های اقتصادی خواهد بود. تدوین اساسنامه بانک‌های توسعه‌ای با همکاری حوزه نظارت و وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه انجام و دستورالعمل ان به زودی منتشر خواهد شد.

ایجاد این بانک‌ها می‌تواند به تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی و کلان کمک کند و تأثیر بسزایی در تأمین مالی بلندمدت طرح‌های بزرگ اقتصادی داشته باشد؛ طرح‌هایی که بانک‌های تجاری چندان تمایلی برای مشارکت در آنها ندارند. ضمن اینکه بانک‌های توسعه‌ای حتی می‌توانند در تأمین مالی پروژه‌های کوچک نیز نقش‌آفرین باشند.

همچنین بانک مرکزی در سال جاری در حوزه سرمایه در گردش تولید، تأمین مالی زنجیره تولید و ابزار زیرخط در مجموع ۴۸۵ همت منابع در قالب شیوه‌های مختلف تأمین مالی اعم از اوراق گام، برات الکترونیک و فاکتورینگ برای تأمین سرمایه در گردش در نظرگرفته شده است.

گسترش شمولیت مالی و تأمین مالی خرد از دیگر اهداف بانک مرکزی در سال جاری است که در این زمینه کارت‌های اعتباری و رفاهی متصل به اوراق گام با جدیت دنبال خواهد شد. در کنار این امر، به منظور تأمین مالی پایدار و سرمایه در گردش تولید نیز حساب ویژه تولید در سال جاری اجرایی خواهد شد.

در ادامه این گزارش نگاهی به برنامه‌ها و راهبردهای سیاستگذار در حوزه تأمین مالی دارد.

فراهم سازی شرایط تأمین طرح‌های تولید پیشران و دارای اولویت‌

این طرح با مشارکت دستگاه‌های اجرایی از طریق انتشار گواهی سپرده خاص و اجرای بند ۱ تصمیمات دهمین جلسه مورخ ۲۰/ ۰۸/ ۱۴۰۳ ستاد اقتصادی دولت مبنی بر تأمین مالی طرح‌های پیشران تولیدی و اقتصادی و اعلام آن به وزارتخانه‌های متولی (نفت، صمت و جهاد کشاورزی) جهت ارائه طرح‌های پیشران با لحاظ ماده ۴۸ قانون برنامه هفتم پیشرفت تا سقف ۲۵۰ هزار میلیارد تومان (همت)

در این راستا مجموع میزان تأمین مالی طرح‌ها از طریق انتشار گواهی سپرده خاص طی سال ۱۴۰۳ معادل ۱۲۱.۹ هزار میلیارد ریال و طی چهارماهه ۱۴۰۴ معادل ۷۴.۰ هزار میلیارد ریال بوده است

محدودیت منابع مالی شبکه بانکی، شناسایی و معرفی طرح‌های پیشران و دارای اولویت و معرفی آنها به بانک‌های عامل طی فرآیند انتشار گواهی سپرده خاص، جذابیت و خرید گواهی سپرده توسط سپرده‌گذاران از مهمترین چالش‌های روند اجرایی این طرح است.

فراهم سازی شرایط تقویت تأمین مالی طرح‌های دانش‌بنیان

مجموع تسهیلات پرداختی به شرکت‌های دانش‌بنیان طی سال ۱۴۰۳: معادل ۳۹۴۶.۹ هزار میلیارد ریال به ۲۹۲۲ شرکت بود و طی سه ماهه اول ۱۴۰۴: معادل ۱۰۱۹.۱ هزار میلیارد ریال به ۱۲۲۵ شرکت پرداخت شد. همچنین ایجاد امکان انتشار اوراق گام و یا گواهی سپرده خاص برای تأمین مالی طرح‌های بزرگ و اولویت‌دار دانش بنیان از دیگر اقدامات انجام شده در این بخش بوده است.

تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش شرکتهای دارویی

تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش شرکتهای دارویی، تجهیزات و ملزومات پزشکی و تولیدکنندگان شیرخشک در قالب تفاهم صورت گرفته فیمابین بانک مرکزی و سازمان غذا و دارو از اولویت‌های این حوزه بوده که در همین راستا از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا پایان اسفند ماه همین سال تخصیص ۵۰۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات جهت تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش شرکتهای دارویی، تجهیزات و ملزومات پزشکی و تولیدکنندگان شیرخشک که طی سال ۱۴۰۳ مبلغ ۱،۵۷۸ هزار میلیارد ریال تسهیلات به شرکتهای موصوف پرداخت شد. که عملکردی معادل ۳۰۰ درصد اهداف تعیین شده داشته است.

تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش شرکتهای تولیدی

تسهیل در تامین مالی بنگاههای اقتصادی کوچک و متوسط (مصوبه هیات وزیران (سال ۱۳۹۵) الویت اصلی هدف طراحی شده در این بخش بود که از مرداد ماه سال ۱۴۰۳ تا پایان تیرماه سال جاری با هدف تأمین مالی دولت طی بیست و چهار مرحله حراج اوراق مالی اسلامی دولتی مبلغ ۳۷۶۳.۶ هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی به فروش رسید (مجموع اوراق فروش‌رفته در سال ۱۴۰۳ معادل ۴۴۹۹.۹ هزار میلیارد ریال) و طی هفت مرحله حراج اوراق مالی اسلامی مبلغ ۱۱۴۱.۴ هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی به فروش رفت. (سال ۱۴۰۴)

تأمین مالی دولت در شرایط جنگ ۱۲ روزه

مساعدت بانک مرکزی با هدف تامین و توزیع مطلوب و به موقع کالاهای اساسی، دارو، ارزاق عمومی و همچنین وضعیت مالی دولت با توجه به شرایط اضطرار به وجود آمده ناشی از جنگ ۱۲ روزه از عمده برنامه‌های بانک مرکزی در دوره جنگ تحمیلی ۱۲ روزه بود

عملکرد بانک مرکزی بابت مصوبه هیات وزیران در خرداد ماه ۱۴۰۴، و سایر تکالیف محوله ناشی از جنگ ۱۲ روزه معادل مبلغ ۲۲۴ همت بوده است که مشتمل بر تأمین منابع مطالبات گندم‌کاران، تأمین تنخواه بابت هزینه‌های کالابرگ، تأمین تنخواه به پشتوانه سود تقسیم نشده بانک رفاه، تأمین یارانه دارویار، تامین ۲.۵ درصد تنخواه گردان خزانه بود.

حساب ویژه جهش تولید

این برنامه که به صورت آزمایشی در بانک ملی آغاز شده، هدف آن نجات بنگاه‌های سالم و سودآور از دام کمبود نقدینگی است و سازوکار آن به شرح زیر است:

• برای واحدهای تولیدی حساب ویژهای افتتاح می‌شود.
• بر اساس شاخص‌های طراحی شده، اعتبار اولیه چرخان به بنگاه تعلق می‌گیرد.
• این اعتبار می‌تواند برای پرداخت هزینه‌های اولیه مانند آب، برق، گاز، حق بیمه و مالیات یا خرید نهاده‌های تولید از سایر بنگاه‌های دارای حساب ویژه استفاده شود.
• سیستم به گونه‌ای طراحی شده که با واریز وجه به حساب، بدهی قبلی تسویه و اعتبار مجدداً شارژ می‌شود که نیاز به مراجعه مکرر به بانک را کاهش می‌دهد. این در آینده به کل شبکه بانکی تعمیم داده می‌شود.

تامین مالی ارزی و نقش صندوق توسعه ملی

ابزارهای تامین مالی ارزی برای بنگاه‌های صادرات‌محور، طراحی شده‌اند تا نیازهای تامین مالی این بنگاه‌های اقتصادی را برآورده کند.

صکوک مرابحه ارزی: پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۱۴۰۴، حداقل ۲ میلیارد دلار از این اوراق برای تأمین مالی پروژه‌ها عرضه شود. صندوق توسعه ملی متعهد شده است که این اوراق را پشتیبانی و پذیره‌نویسی کند.

پیش‌فروش ارز: شرکت‌های صادراتی می‌توانند بر اساس درآمدهای آتی صادراتی خود، تامین مالی ریالی انجام دهند.

اصلاحات ساختاری در نظام بانکی

اصلاحات ساختاری در نظام بانکی در تلاش است تا علاوه بر رفع نیازهای مالی بخش مولد اقتصاد، مهار تورم و تحقق رشد اقتصادی پایدار را ممکن سازد. موفقیت این برنامه‌ها تا حد زیادی به تضمین هماهنگی بین‌نهادی، تکمیل زیرساخت‌های فنی و مدیریت چالش‌های نقدینگی در نظام بانکی بستگی خواهد داشت.

اجرای موفق برنامه‌های تامین مالی نیازمند نظام بانکی سالم است در همین راستا برنامه بانک مرکزی برای تقویت بانک‌ها و اصلاخ نظام بانکی برای تأمین مالی پایدار ب با هدف رشد اقتصادی اجرا می‌شود که از افزایش سرمایه بانک‌ها (هدفگذاری برای رساندن نسبت کفایت سرمایه بانک‌های دولتی به ۵٪ تا پایان ۱۴۰۴ و ۸٪ تا افق ۱۴۰۷) و فروش دارایی‌های مازاد (برای آزادسازی منابع و بهبود نقدینگی بانک‌ها) می‌توان به عنوان مهمترین برنامه‌ها در این حوزه نام برد.