خلا سریال‌های جذاب درباره پزشکان؛ تجربه‌های جهانی که پرمخاطب شد

به گزارش خبرنگار مهر، سریال‌های «بوعلی سینا» در ژانر تاریخی و «دکتر قریب» با رویکرد تاریخ معاصر مهمترین تصویر و تنها بازنمایی از شغل پزشک در طول چند دهه پس از انقلاب در تاریخ تلویزیون جمهوری اسلامی هستند. سریال هایی که سراغ شخصیت های واقعی رفته اند و بیشتر می‌توانند مجموعه‌های بیوگرافی و زندگینامه ای محسوب شوند. هر چند هر ۲ این سریال ها حالا میراثی ماندگار در تاریخ تلویزیون هستند اما همزمان با روز پزشک خلا سریال هایی مرتبط با پزشکان در صنعت سرگرمی و سریال سازی ایرانی همچنان احساس می شود.

پرداختن به پزشکان در سریال‌های جهانی

پزشکان از قدیم از سوژه های جذاب درام‌های پزشکی بوده‌اند. سریال‌هایی مانند «آناتومی گری» (Grey’s Anatomy) و «پزشک خوب» (The Good Doctor) در سطح بین‌المللی طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده‌اند. این ۲ درام پزشکی، هر کدام به نحوی تبدیل به پدیده تلویزیونی شده‌اند؛ به طوری که «آناتومی گری» رکوردها را جابه‌جا کرده و هم‌اکنون طولانی‌ترین سریال درام در حال پخش آمریکا است. طبق گزارش لس‌آنجلس تایمز، «آناتومی گری» با بیش از ۳.۲ میلیارد ساعت تماشا در پلتفرم‌های دیزنی پلاس و هولو، به محبوب‌ترین برنامه پخش‌زنده در جهان تبدیل شده است.

«پزشک خوب» نیز که اقتباسی از یک مجموعه کره‌ای است، با بازی فردی هایمور، در فصل نخست خود پس از تنها سه قسمت بیش از ۱۸ میلیون بیننده در آمریکا جلب کرد. این آمار سریال را در آن زمان پربیننده‌ترین سریال تازه‌کار شبکه‌های کابلی یا ملی کرد. حتی پس از پایان پخش تلویزیونی، این سریال با مخاطبان فراوان در شبکه‌های پخش اینترنتی و صفحات شبکه‌های اجتماعی محبوبیت خود را ادامه داد. به علاوه، مجموعه‌های دیگری همچون «هاوس»، «بخش اورژانس»، «شیکاگو مد» یا «نئوآمستردام» نیز با تمرکز بر زندگی پزشکان و پرستاران، مخاطبان خاص خود را در جهان دارند. در مجموع، سینما و شبکه های تلویزیون جهانی بارها ثابت کرده‌اند که مخاطبان‌شان عاشق داستان‌های پرتنش و احساسی در محیط بیمارستان‌ها هستند؛ ویژگی‌ای که باعث می‌شود درام‌های پزشکی، حتی پس از سال‌ها، همچنان رده‌های بالای جدول مخاطب را در نتفلیکس و دیگر سرویس‌ها حفظ کنند.

محیط بیمارستان، تکاپوی پزشکان برای نجات بیمار و احیای زندگی او و در کل سوژه هایی که با مرگ و زندگی آدم ها سر و کار دارند، جذابیت موقعیت‌های اورژانسی به تناسب مواجهه بیماران و پزشکان را در موقعیت های داستانی به تصویر می‌کشد برای مثال، سریال «آناتومی گری» پس از حدود ۲۱ فصل همچنان طرفداران ثابت خود را دارد؛ صحنه‌های دراماتیک و ترکیب پیچیده روابط شخصی و حرفه‌ای شخصیت‌ها باعث شده است ماندگاری این اثر در میان مخاطبان فراموش‌نشدنی باشد. یا سریال «پزشک خوب» بارها مورد اقتباس قرار گرفته و بسیاری از کشورها سراغ ساخت نسخه های مشابه این سریال رفته اند.

«بوعلی‌سینا» و «دکتر قریب» تنها سریال‌های پزشکی در ایران

در دهه ۱۳۶۰ شمسی (دهه ۶۰ خورشیدی) اولین تلاش‌ها برای نمایش تصویر پزشکان در تلویزیون ایران شکل گرفت. از جمله موفق‌ترین این آثار، مجموعه تلویزیونی «بوعلی سینا» به کارگردانی کیهان رهگذار بود که در سال ۱۳۶۴ پخش شد. این سریال تاریخی، زندگی ابوعلی سینا حکیم و طبیب شناخته شده ایرانی را نمایش می‌دهد و داستان سریال از نوجوانی تا پیری ابن‌سینا را دنبال می‌کند.

این مجموعه با بازی امین تارخ در نقش ابوعلی سینا، هنوز هم مهمترین و جذاب‌ترین سریال درباره یک حکیم است ضمن اینکه جدی ترین و اولین و آخرین تجربه ای است که زندگی بوعلی سینا را تصویر کرده است. سال ها بعد در دهه ۸۰ نیز سریال «روزگار قریب» به کارگردانی کیانوش عیاری دومین و آخرین تجربه جدی برای ساخت زندگی یک پزشک بود. این سریال به زندگی دکتر محمد قریب بنیان‌گذار پزشکی اطفال در ایران، اختصاص داشت که از سال ۱۳۸۶ روی آنتن رفت.

هرچند در سال‌های اخیر تجربه هایی از جنس پرداخت به زندگی پزشکان هم داشته ایم که شاید کمتر در خاطر مانده باشد و به همین دلیل نمی توان در کنار تجربه های جهانی این نوع سریال ها از آنها یاد کرد. با این حال در سال ۱۳۷۷ سریال «پزشکان» به نویسندگی اصغر فرهادی و کارگردانی مسعود کرامتی ساخته شد که روایت زندگی چند پزشک در یک بیمارستان را دستمایه داستان قرار داد.

کاستی‌های نمایش مشاغل تخصصی در سریال‌های ایرانی

با وجود این نمونه‌های موردی، واقعیت آن است که تلویزیون ایران به‌طور کلی در پرداختن به مشاغل تخصصی (از جمله پزشکی) دچار کمبود است. پس از مجموعه‌های فوق، کمتر سریال متمرکزی را می‌توان نام برد که زندگی روزمره پزشکان یا سایر حرفه‌ها را به تصویر بکشد. یکی از معدود تلاش‌های اخیر، سریال طنز «در حاشیه» ۱۳۹۴ به کارگردانی مهران مدیری بود که پیرامون بروز تخلف و مفاسد احتمالی در یک بیمارستان قصه‌گویی می‌کرد. این سریال اما به سرعت با اعتراض شدید جامعه پزشکی روبه‌رو شد. یا سریال «ساختمان پزشکان» که آن هم به دلیل پرداخت طنز با انتقادات جامعه روان شناسی کشور مواجه شد.

از طرف دیگر در ایران به تناسب موقعیت های زمانی و بحران ها، کارگردانان سراغ سریال های سوژه محور رفته اند. به طور مثال کرونا همانقدر که در دنیا سوژه فیلم و سریال های داستانی قرار گرفت در ایران هم چندین سریال به تناسب آن ساخته شد. مسعود ده نمکی سریال «آزادی مشروط» را با توجه به کادر درمان و فعالیت گروه های جهادی و پرستاران در دوره کرونا ساخت که با فاصله ای از پایان کرونا از تلویزیون پخش شد. سریال «اپیدمی» به کارگردانی امیرسجاد حسینی نیز با همین سوژه به تولید و پخش رسید که علی رغم برخی نقاط ضعف اما جزو اولین مجموعه هایی بود که سراغ ویروس کرونا و دراماتیزه کردن این سوژه در کشور رفت. بخش پررنگی از هر ۲ مجموعه در لوکیشن های بیمارستان و پرداخت به کادر درمان سپری شد اما نتوانستند باز هم به اندازه سریال های جهانی که شخصیت ها را به کاراکترهایی آشنا و جذاب برای مخاطب تبدیل کرده اند، توفیق یابند و شاید همین الان هم در ذهن مخاطب باقی نمانده باشد.