زنده‌به‌گورشدن تاریخ اصفهان؛هشداردانشگاه هنر به تخریب لایه‌های باستانی

به گزارش خبرنگار مهر، در حالی که لایه‌های پنهان تاریخ اصفهان یکی پس از دیگری قربانی پروژه‌های عمرانی گسترده و بی‌برنامه در بافت‌های تاریخی این کلان‌شهر می‌شوند، دانشگاه هنر اصفهان با انتشار نامه‌ای رسمی به استاندار این استان، خواستار توقف روند تخریب میراث باستانی زیرزمین و توجه فوری به حفاظت از این ذخایر تمدنی شده است؛ میراثی که در سکوت، قربانی توسعه‌ای می‌شود که نه با آینده همخوان است و نه گذشته را در نظر دارد.

سال‌هاست زیر پوست اصفهان، لایه‌هایی از تاریخ، هویت و حافظه سرزمینی پنهان مانده‌اند؛ لایه‌هایی که همچون نسخه‌ای بی تکرار از گذشته، در دل خاک آرام گرفته‌اند. اما در دهه‌های اخیر، توسعه کالبدی شهر بدون لحاظ کردن این لایه‌های تمدنی، به شکل نگران‌کننده‌ای رو به افزایش است؛ از احداث مترو و زیرگذر گرفته تا طرح‌های تجاری و ساختمانی که بی‌وقفه در عمق زمین نفوذ می‌کنند. هشدارها درباره ضرورت ملاحظات باستان‌شناختی در این پروژه‌ها بارها از سوی کارشناسان، پژوهشگران و رسانه‌ها مطرح شده، اما اکنون نهاد دانشگاهی معتبر هنر اصفهان نیز به صراحت وارد میدان شده و با نگارش نامه‌ای رسمی، زبان به اعتراض گشوده است.

ضرورت توقف تخریب میراث باستانی در پروژه‌های عمرانی

دکتر علیرضا خواجه‌احمدعطاری، رئیس دانشگاه هنر اصفهان، در نامه‌ای خطاب به استاندار محترم اصفهان، ضمن ابراز نگرانی شدید از روند تخریب لایه‌های باستان‌شناسی شهر، خواستار تدوین قوانین و راهکارهایی فوری برای حفاظت از این گنجینه‌های تاریخی شد.

در این نامه آمده است:

“با توجه به جایگاه بی‌بدیل اصفهان به عنوان گنجینه‌ای از هویت و میراث فرهنگی ایران و یکی از کهن‌ترین کلان‌شهرهای جهان، متأسفانه در روند توسعه کنونی شهر، به‌ویژه در پروژه‌های عمرانی مانند ساخت‌وسازهای مسکونی و تجاری، احداث پارکینگ، زیرگذر و مترو، بدون توجه به لایه‌های ارزشمند باستان‌شناسی زیرین، خسارات جبران‌ناپذیری به این میراث غنی وارد می‌شود.”

باستان‌شناسی شهری، حلقه مفقوده توسعه در ایران

دانشگاه هنر اصفهان در این نامه با تأکید بر نقش تعیین‌کننده دانش باستان‌شناسی شهری در برنامه‌ریزی‌های کلان کشورهای پیشرو، هشدار داده است که توسعه شهری بدون شناخت دقیق از گذشته، منجر به نابودی بخشی از هویت تمدنی ملت‌ها خواهد شد.

«شناخت صحیح از گذشته، علاوه بر تقویت هویت ملی، ده‌ها جاذبه گردشگری مستند و ارزشمند را پدید می‌آورد».

این دانشگاه، ورود قاطعانه استانداری اصفهان به موضوع تخریب لایه‌های تاریخی را ضرورتی ملی دانسته و پیشنهاد داده است که جلساتی تخصصی با مشارکت نهادهای اجرایی، پژوهشی و حقوقی برگزار شود تا ضمن تبیین ابعاد مختلف این بحران، راهکارهایی علمی و اجرایی تدوین شود.

پیشنهاد تدوین لایه باستان‌شناسی در طرح جامع

یکی از نکات کلیدی در نامه دانشگاه هنر، تأکید بر درج لایه‌ای مرتبط با آثار مدفون در مطالعات طرح جامع شهر اصفهان است؛ امری که می‌تواند آغاز یک رویکرد هوشمندانه در توسعه شهری بر اساس احترام به پیشینه تاریخی باشد.

“تدوین لایه‌ای مرتبط با آثار مدفون زیر زمین در مطالعات اولیه طرح جامع اصفهان و تصویب قوانین و قواعدی برای آن، می‌تواند توسعه آتی شهر را با حفظ میراث باستانی همراه سازد.”

اعلام آمادگی برای ایجاد هیأت راهبردی تخصصی

دانشگاه هنر اصفهان به عنوان بزرگترین نهاد آموزش عالی هنر در مرکز و جنوب ایران و قطب پژوهش‌های مرمت و باستان‌شناسی کشور، در بخش پایانی نامه خود، اعلام آمادگی کرده است برای تشکیل هیأت راهبردی مشترک با اداره کل میراث فرهنگی استان و سایر نهادهای ذی‌ربط.

“دانشگاه هنر اصفهان آمادگی خود را برای تشکیل هیأت راهبردی با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، جهت تدوین برنامه‌های کوتاه، میان و بلندمدت و ارائه راهکارهای پیشگیرانه و درمانی اعلام می‌دارد.”

در پایان این نامه، دانشگاه هنر ابراز امیدواری کرده است که با حمایت و ورود قاطعانه استاندار اصفهان، گامی مؤثر در پاسداری از میراث تمدنی این شهر کهن برداشته شود؛ شهری که خاکش گواه قرون است و بی‌توجهی به آن، به معنای چشم‌پوشی از خویشتن است.