مسجد؛ قلب تپنده شهر اسلامی و کلید توسعه پایدار

خبرگزاری مهر– گروه استان‌ها: از مهم‌ترین رویکردهای توسعه، توجه به سرمایه‌های اجتماعی و تقویت شاخص‌های کمی و کیفی و به‌کارگیری آن در توسعه کشور، توجه به مساجد است و این رویکرد نه‌تنها به قابلیت رشد و گسترش سرمایه‌های اجتماعی توجه دارد، بلکه در تقویت سرمایه‌های اجتماعی نقش مهم و حیاتی دارد.

یکی از بارزترین وجوه هویتی جامعه اسلامی، مسجد بوده که هم به لحاظ هویت ظاهری و هم از بعد هویت معنوی نقشی بنیادینی عهده‌دار است؛ مسجد با ارتباطی خاص با کالبد و اجزای شهر به عنوان عامل بارز هویتی و نقطه عطف مرکزی شهرسازی اسلامی-ایرانی مطرح شده است و انتخاب عملکرد فضاهای همجوار آن نیز در یک سلسله مراتب منطقی هویتی انجام می‌گیرد.

مساجد از اصلی‌ترین عوامل هویت‌دهنده معنوی، ذهنی و کالبدی، مجتمع‌های زیستی مسلمانان است و این هویت‌بخشی نه‌تنها در سیما و منظر، بلکه از نظر ویژگی‌های دیگری همچون عملکردی بودن، مرکزیت و مکان استقرار نیز به ظهور و بروز می‌رسد.

در سلسله مراتب تقسیمات کالبدی شهر، مسجد به عنوان یک مرکز مذهبی مهم و اساسی نقش محوری بر عهده داشته است، مجموعه شهر را تحت پوشش قرار می‌دهد و ضمن هویت بخشیدن به شهر ایرانی-اسلامی، تعریف شهر را کامل می‌سازد؛ در واقع به تبع نماز که هویت مسلمانی و به تعبیری پرچم اسلام است، مکان نماز یعنی مسجد نیز هویت شهر اسلامی است.

اجرای طرح "سه میم" در قالب فرآیند تربیتی نسل کنونی جامعه هدفگذاری شد

مدیر ستاد اقامه نماز استان مرکزی در گفتگو با خبرنگار مهر به مناسبت روز جهانی مساجد اظهار کرد: ائمه جماعات در مساجد نقش محوری و اساسی دارند و اثر قابل توجهی در جذب مردم به مسجد ایفا می‌کنند.

وی افزود: چنانچه علم و دانش امام جماعت مسجد به‌روز و مهارت بالایی برای انتقال این دانش داشته باشد، می‌تواند عامل مهمی در رونق مساجد و افزایش استقبال مردم از برنامه‌های فرهنگی و عبادی مسجد شود.

حجت الاسلام علی رودبارانی افزود: هیئت امنای مسجد نیز بازوان اجرایی ائمه جماعات هستند که با برگزاری برنامه‌های تأثیرگذار، موجب تثبیت جمعیت مسجد و جذب افراد بیشتری برای حضور در مساجد می‌شوند و لازمه این امر، آگاهی ائمه جماعت و دغدغه‌مندی مسئولان فرهنگی سازمان تبلیغات، حوزه علمیه و سایر دستگاه‌ها است تا با برنامه‌ای منسجم برای تربیت امام جماعت موفق، به‌روز و توانمند اقدام شود.

وی ادامه داد: یکی از آسیب‌ها و نقدهای موجود، عملکرد جزیره‌ای ارگان‌ها و نبود اتحاد و انسجام در طرح‌های دستگاه‌های مسئول است.

مدیر ستاد اقامه نماز استان مرکزی با اشاره به فلسفه نام‌گذاری روز مسجد گفت: ۳۰ مرداد مصادف با ۲۱ اوت ۱۹۶۹ میلادی، صهیونیست‌های جنایتکار با آتش زدن مسجدالاقصی موجب هتک حرمت این مکان مقدس شدند که از همین رو این روز با دو هدف تقبیح این عمل تروریستی و بزرگداشت جایگاه مسجد، به عنوان روز جهانی مسجد نامگذاری شد.

وی افزود: بی‌احترامی و هتک حرمت به مساجد، هرچند تلخ است اما موجب افزایش اتحاد مسلمانان در امر بازسازی و گرامیداشت آن‌ها شده است که البته دشمن همیشه آشکارا عمل نمی‌کند، بلکه بخش عمده‌ای از اقدامات او معطوف به تلاش برای تغییر دیدگاه‌ها و کمرنگ کردن اعتقاد مردم و انجام اقداماتی برای کاهش ارتباط جامعه با مسجد و ایجاد مشکلات فراوان در امت اسلامی است.

حجت‌الاسلام رودبارانی تصریح کرد: روز مسجد تذکری به مسلمانان درباره اهمیت جایگاه این نهاد مقدس است و باید توجه داشت که اولین اقدام پیامبر اکرم (ص) در مدینه، ساخت مسجد به منزله پایگاهی برای جنبه‌های سیاسی، نظامی، اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی مردم بود و همان‌گونه که امام خمینی (ره) مساجد را «سنگر» نامیدند، در دوران دفاع مقدس نیز شاهد نقش بی‌بدیل مساجد بودیم.

وی ادامه داد: در زمان ظهور امام زمان (عج)، مسجد کوفه مقر حکومتی ایشان خواهد بود و دشمنان با آگاهی از این جایگاه، سرمایه‌گذاری کلانی برای کمرنگ کردن نقش مسجد انجام داده‌اند و بنابراین ما نیز باید برای حفظ، تقویت و احیای هویت مسجد در جامعه تلاش کنیم.

مدیر ستاد اقامه نماز استان مرکزی با اشاره به طرح «سه میم» گفت: این طرح به معنای ارتباط سه‌جانبه مسجد، منزل و مدرسه است و در قالب یک فرآیند تربیتی بین سه گروه مسئولان مدرسه، خانواده‌ها و مساجد پیگیری می‌شود و در این راستا شناسایی مدارسی که در نزدیکی مساجد قرار دارند آغاز شده تا با این همکاری، بتوانیم در برابر هجمه‌های فرهنگی دشمن ایستادگی کرده و با زنده و پویا نگه‌داشتن مساجد به عنوان پایگاه موفق امت اسلامی، زمینه آزادی مسجدالاقصی را فراهم سازیم.

توجه به جوانان رویکرد اصلی مساجد

رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان محلات در گفتگو با خبرنگار مهر، به مناسبت روز جهانی مسجد، اظهار کرد: از صدر اسلام تاکنون، مساجد کانون وحدت، بصیرت و همبستگی امت اسلامی بوده‌اند و مسجدالاقصی به عنوان نخستین قبله مسلمانان و سومین مکان مقدس پس از مسجدالحرام و مسجدالنبی، جایگاه ویژه‌ای در اعتقادات امت اسلامی دارد و در سال ۱۹۶۹ میلادی توسط رژیم صهیونیستی به آتش کشیده شد که این حادثه قلب مسلمانان جهان را جریحه‌دار کرد و به پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با تصویب وزیران امور خارجه کشورهای اسلامی در اجلاس تهران، روز جهانی مسجد در ۳۱ مردادماه برابر با ۲۱ اوت، همزمان با سالگرد این فاجعه تلخ، نام‌گذاری شد.

وی افزود: هدف از این نام‌گذاری، تنها یادآوری آن حادثه نیست؛ بلکه ارائه الگوی مناسب برای بزرگداشت جایگاه مسجد، تبیین مطالبات و نیازهای این نهاد مقدس است و در سال جاری نیز شعار روز جهانی مسجد «مسجد؛ محور وحدت و سنگر مقاومت» انتخاب شده است.

رئیس اداره تبلیغات اسلامی شهرستان محلات تصریح کرد: در جامعه امروز نیز مساجد می‌توانند همان نقشی را که در دوران پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) داشتند به صورت پایگاهی برای تربیت دینی، نشر معارف اسلامی و پاسخگویی به نیازهای فرهنگی و اجتماعی مردم ایفا کنند.

حجت الاسلام احمدی با اشاره به ظرفیت بالای این اماکن مقدس در شهرستان محلات تصریح کرد: در حال حاضر در این شهرستان حدود ۳۰ مسجد فعال وجود دارد که همگی دارای امام جماعت هستند و این مساجد تحت نظارت و سرکشی مستمر اداره تبلیغات اسلامی قرار دارند تا فعالیت‌های دینی و فرهنگی آن‌ها در مسیر صحیح و متناسب با نیازهای جامعه هدایت شود.

حجت الاسلام احمدی در توضیح برنامه‌های راهبردی و محتوایی اداره تبلیغات اسلامی برای مساجد، افزود:
راهبری محتوایی مساجد بر اساس مناسبت‌های مختلف و اقتضائات زمان صورت می‌گیرد، به عنوان مثال در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و ایام محرم، محتوای ویژه‌ای از طریق اعزام مبلغ و ارائه تالیفات متناسب در اختیار مساجد قرار گرفت و فضای مساجد با شور و معرفت حسینی همراه شد.

وی تصریح کرد: مساجد در تمامی مناسبت‌های ملی و مذهبی نظیر دهه فجر، ایام ماه رمضان، ماه محرم و صفر، اعیاد قربان و غدیر و نیز سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، به عنوان کانونی برای اجرای برنامه‌های متنوع مذهبی، فرهنگی و اجتماعی ایفای نقش می‌کنند و این برنامه‌ها موجب تحکیم پیوند مردم با ارزش‌های اصیل اسلامی و انقلابی می‌شود.

حجت‌الاسلام احمدی با بیان اینکه توجه به نسل جوان یکی از اولویت‌های جدی مساجد است، ادامه داد: برای جذب جوانان به مساجد، علاوه بر برنامه‌های عبادی و مذهبی، فعالیت‌های فرهنگی، آموزشی و حتی کارهای هنری و ورزشی در چارچوب ارزش‌های دینی تدارک دیده شده است زیرا مساجد با ایجاد محیطی صمیمی و معنوی می‌توانند جوانان را از آسیب‌های اجتماعی دور کرده و زمینه رشد فکری و معنوی آنان را فراهم سازند.

وی افزود: روز جهانی مسجد یادآور نقش بی‌بدیل این نهاد در تاریخ اسلام و جامعه کنونی است و همه ما وظیفه داریم مساجد را نه تنها به عنوان محلی برای اقامه نماز، بلکه به مثابه قلب تپنده جامعه اسلامی بدانیم که باید در تمامی عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی تأثیرگذار باشند.

احیای مساجد مهمترین اقدام فرهنگی ریشه‌ای در جامعه است

مدیر ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان مرکزی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: اکنون احیای مساجد مهمترین اقدام فرهنگی ریشه‌ای است که سبب دین باوری نسل جدید می‌شود.

مرتضی انقانی افزود: ارکان و خادمان مساجد نقش مهمی در جذب جوانان به مسجد دارند چرا که این اعضا می‌توانند با میدان دادن به جوانان در مدیریت مساجد زمینه تشویق و ترغیب آنان در انجام فعالیت‌های فرهنگی و دینی را فراهم سازند.

مدیر ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان مرکزی ادامه داد: در گذشته به لحاظ بهره مندی خانواده‌ها از گستره فعالیت‌های مسجد، آموزه‌های دینی بیشتر در فرزندان نمود پیدا می‌کرد اما امروزه متأسفانه به علت فاصله گرفتن از کارکردهای مسجد بسیاری از تأثیرات دینی در افراد کمرنگ شده است.

وی گفت: استفاده از ظرفیت مساجد موجب ارتقای سطح فرهنگی و دینی جامعه و افزایش همبستگی اقشار مختلف مردم می‌شود و باید اذعان کرد که مساجد محلی برای عبادت، مراکزی برای آموزش و نشر معارف اسلامی و تصمیم گیری برای حل مسائل اسلام و مسلمانان بوده‌اند.

مدیر ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان مرکزی افزود: تکریم پیشکسوتان مسجدی و فعالان کانونی، تولید محتوای رسانه‌ای با گرفتن یک فیلم یک دقیقه‌ای از مسجد و معرفی آن به مردم، بازدید از مساجد و فعالان موفق مسجد محور شهر و مساجد همجوار و مسابقه دلنوشته برای مسجد از جمله برنامه‌هایی است که در هفته بزرگداشت مسجد در کانون‌ها برگزار می‌شود.

وی گفت: همزمان با روز جهانی مسجد و هفته گرامیداشت این رویداد بزرگ برنامه‌های پیشنهادی از جمله برپایی نمایشگاه‌های کتاب و عکس با موضوع مسجد، برپایی جلسات و نشست‌هایی با موضوع بررسی نقش و اهمیت مسجد در جامعه و همچنین بررسی راهکارهایی برای جذب به مسجد و ترویج نهضت بازگشت مسجد به کانون‌های فرهنگی هنری مساجد ارائه شده است تا در صورت هماهنگی و مقدور بودن در مساجد انجام شود.

مردم از اهمیت مسجد می‌گویند؛ از کلاس نقاشی تا نماز جمعه

زهرا حسین‌زاده مادر ۳۵ ساله در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد نقش مساجد در زندگی اجتماعی گفت: دختر هفت ساله‌ام تابستان امسال در کلاس نقاشی مسجد شرکت کرده و خیلی علاقه‌مند شده است و خودم هم در جلسات بسیج و حلقه صالحین فعال هستم و در جلسات هفتگی یا ماهانه آموزش اخلاق شرکت می‌کنم.

وی ادامه داد: مشاهده می‌کنم که مسجد چقدر در شکل‌دهی به رفتار و اخلاق بچه‌ها و نوجوانان نقش دارد و باعث شده که دخترم با دوستان خوب و در محیط سالم رشد کند و زمانی که در مسجد به کلاس می‌رود خیالم از خیلی جهات آسوده است.

محمدعلی صفری ۶۵ ساله و کارمند بازنشسته گفت: سعی می‌کنم هر هفته در نماز جمعه شرکت کنم و اکثر روزها در نماز جماعت مسجد محل حضور دارم زیرا علاوه بر ثواب معنوی این اجتماعات باعث می‌شود که در دوران بازنشستگی فعال بمانم و گوشه‌نشینی نکنم.

وی تصریح کرد: علاوه بر این، شرکت در مسابقات کتابخوانی و کلاس‌های قرآن مسجد باعث شده که همیشه در جریان فعالیت‌های فرهنگی باشم و حس کنم بخشی از اجتماع و خانواده بزرگ مسجد هستم.

امیر عباس صادقی ۱۴ ساله گفت: در مسجد کلاس‌های آموزشی و فرهنگی را شرکت می‌کنم و بارها از امام جماعت جایزه گرفته‌ام همینطور در ایام محرم در هیئت فعال بودم.

وی ادامه داد: این باعث شده که بیشتر با دوستانم همکاری کنم و در فعالیت‌های مدرسه و محله نقش فعالی داشته باشم و حضور در مسجد به من انگیزه می‌دهد که اخلاق و رفتارم بهتر شود.

سمیه کرمی خانه‌دار ۴۵ ساله گفت: مسجد برای من هم محلی برای عبادت و هم مرکز فعالیت‌های اجتماعی است زیرا در جلسات قرآن و کارگاه‌های فرهنگی شرکت می‌کنم و این حضور باعث می‌شود که احساس تنهایی نکنم و با همسایگان ارتباط خوبی داشته باشم و بتوانم به نوبه خود در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی مشارکت کنم همینطور در دوران جنگ ۱۲ روزه در جلسات و اجتماعاتی که در مسجد برگزار می‌شد نقش مهمی در حفظ آرامش و بصیرت من داشت.

محمد کاظمی فعال اجتماعی ۳۲ ساله گفت: با توجه به اینکه امروز دشمنان بارها مساجد را هدف قرار داده‌اند و حتی اقدام خصمانه رژیم صهیونیستی مبنی بر آتش زدن مسجد الاقصی نمونه‌ای از آن است و به همین دلیل روز جهانی مسجد نامیده شده است، وظیفه داریم نگذاریم دشمن به هدف خود برسد و مساجد را محلی برای عبادت، فرهنگ و وحدت مردم نگه داریم.

۳۰ مردادماه برابر با ۲۱ آگوست روز مسجد نامگذاری شده روزی است که یک اسرائیلی در سال ۱۹۶۹ مسجدالاقصی را به آتش کشید؛ در نتیجه این اقدام، ۱۵۰۰ متر مربع از فضای مسجد از بین رفت و منبر تاریخی مسجد منتسب به سلطان ناصر صلاح الدین یوسف بن ایوب سال ۵۸۳ هجری در آتش سوخت.