پس از سال‌ها انتظار؛متروی قم بر مدار تولید ایرانی به حرکت در می‌آید

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – محدثه نجف زاده: یکی دوسالی است که ایستگاه‌های مسافری خط یک متروی قم پیشرفت فیزیکی بیش از ۸۰ درصد را به دست آورده و ایستگاه‌های عبوری نیز به مرز پیشرفت بیش از ۷۰ درصد رسیده بودند. در این مدت همه نگاه‌ها به اخباری بود که خبر از بسته شدن قرارداد فی مابین وزارت کشور و یک شرکت چینی برای سفارش، ساخت و خرید واگن‌های مورد نیاز این خط می‌داد.

زمان می‌گذشت و به دلایل مختلف کار تأمین واگن پیش نمی‌رفت. ایستگاه‌های مسافری تقریباً تکمیل شدند و ایستگاه‌های عبوری نیز آماده بهره برداری در حد نیاز بودند اما تا زمانی که واگن نباشد، ایستگاه‌ها عملاً بر مدار حرکت قرار نمی‌گیرند.

کار خرید واگن از شرکت چینی که طرف قرارداد وزارت کشور بود به دلایل مختلف که برخی آن مسائل مالی و برخی ریسک پذیری بالا عنوان می‌کردند به خوبی پیش نمی‌رفت اما در نهایت تصمیم بر آن شد که اولین واگن‌های قطار شهری قم از یک شرکت ایرانی تأمین گردد.

طبق توافقات اولیه، یک رام قطار پنج واگنه که در حال حاضر ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، به متروی قم اختصاص می‌یابد تا تست‌های سرد و گرم آن انجام شود.

رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر قم خرداد ماه در این خصوص با اشاره به سابقه ۵۰ ساله شرکت پارس مپنا در زمینه تولیدات مکانیکی و الکتریکی گفت: این شرکت از توان فنی لازم برای ساخت واگن‌های مورد نیاز متروی قم برخوردار است.

محمدحسین دهناد ادامه داد: شرکت پارس مپنا قیمت هر واگن را ۳۰۰ هزار یورو اعلام کرده است. البته مذاکراتی نیز از سوی هیئت اعزامی وزارت کشور در چین صورت گرفته، اما به دلیل اینکه شهرداری قم طرف رسمی این قراردادها نیست و صرفاً بهره‌بردار پروژه محسوب می‌شود، ورود به توافق‌های بین‌المللی با چالش‌هایی همراه است. با توجه به شرایط موجود، تصمیم نهایی بر خرید واگن‌ها از شرکت پارس مپنا گرفته شده و مجوز لازم به شهرداری قم برای پیشبرد مراحل عقد قرارداد داده خواهد شد.

شرکت واگن‌سازی مپنا با بیش از سه دهه سابقه، به عنوان بزرگترین تولیدکننده انواع واگن‌های باری، مسافری، لکوموتیو و بوژی در ایران شناخته می‌شود. این شرکت در سال‌های اخیر بخشی از گروه مپنا شده و در زمینه تولید و توسعه قطارهای شهری و بین شهری نیز فعالیت می‌کند واگن پارس سابقه صادرات بیش از ۲۰۰۰ دستگاه انواع واگن به کشورهای مختلف را دارد و تولید انواع واگن‌های باری و مسافری را مطابق با دستورالعمل‌های UIC انجام می‌دهد. در معرفی این شرکت آماده است که این شرکت با شرکت‌های مطرح بین‌المللی مانند زیمنس، بمباردیه و آلستوم همکاری داشته است.

آمادگی کامل بخش شهری خط یک برای بهره‌برداری

خط یک متروی قم اگر تست گرم و سرد را به خوبی پشت سر بگذارد عملاً وارد مدار حرکت شده و می‌تواند خدمات رسانی به شهروندان را به صورت مستمر آغاز کند. در این مسیر نیز تأمین واگن هم از تولید داخل و هم از خرید خارجی می‌تواند این روند را زودتر به بهره برداری برساند.

در این خصوص معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری قم با اشاره به پیشرفت چشمگیر پروژه متروی قم، از آمادگی کامل بخش شهری خط یک برای بهره‌برداری خبر داد و گفت: خط یک متروی قم از منطقه قلعه کامکار در ابتدای جاده جعفریه آغاز شده است و تا جمکران ادامه دارد.

خسرو سامری اظهار کرد: این خط به طول تقریبی ۱۴.۸ کیلومتر شامل دو بخش شهری و برون‌شهری است که عملیات اجرایی بخش شهری آن، از قلعه کامکار تا میدان مطهری به طول حدود ۵ کیلومتر، به‌طور کامل به پایان رسیده است.

به گفته وی نقطه تقاطع خطوط A و B در میدان مطهری قرار دارد که امکان تبادل مسافر را فراهم می‌کند. با شکل‌گیری این ساختار حمل‌ونقل یکپارچه، می‌توان امیدوار بود بخش قابل‌توجهی از مشکلات ترافیکی شهر قم رفع شود. در این نقطه، شهرداری قم بخشی از اراضی را برای احداث پایانه اتوبوسرانی تملک کرده است. بدین ترتیب، با اتصال خطوط مترو، اتوبوسرانی و تاکسیرانی، میدان مطهری به هاب حمل‌ونقل ترکیبی شهر تبدیل خواهد شد.

وی با بیان اینکه در این مسیر، چهار ایستگاه طراحی شده است، افزود: دو ایستگاه اصلی در میدان مطهری برای مسافرگیری آماده‌اند و زیرساخت‌هایی مانند ریل‌گذاری، برق‌رسانی، سیگنالینگ و تجهیزات جانبی نیز تکمیل شده‌اند. تنها بخش باقی‌مانده، تأمین واگن‌هاست که بخشی از آن‌ها از چین خریداری شده و بخشی دیگر توسط تولیدکنندگان داخلی تأمین خواهد شد. به‌محض آماده‌سازی واگن‌ها، بهره‌برداری رسمی این مسیر از قلعه کامکار تا میدان مطهری آغاز می‌شود.

بر این اساس ادامه عملیات عمرانی خط یک تا جمکران ادامه خواهد داشت و در حال حاضر، حدود ۹۰۰ متر از تونل باقی‌مانده میان میدان مطهری تا ایستگاه مسجد جمکران حفاری شده و عملیات باقی‌مانده در حال انجام است. پیش‌بینی می‌شود تا پایان جاری حفاری کامل شود و پس از آن، عملیات لاینینگ و استحکام‌بخشی دیواره‌ها آغاز خواهد گردد.

خط دو متروی قم در دستور کار قرار گرفت

طی سال‌های گذشته و پس از به نتیجه رسیدن ساخت ایستگاه‌های خط یک، با توجه به توسعه شهری و جمعیتی قم، نیازها برای ایجاد خط دو نیز احساس شده بود اما مدتی این طرح متوقف شد.

پروژه خط دو مترو از ابتدای جاده ورجان و پشت بیمارستان سلامت در منطقه پردیسان تا امتداد خیابان امام خمینی (ره) است. طول تقریبی پروژه ۲۸ کیلومتر با ۲۱ ایستگاه با هدف اتصال هر ۳ پروژه (منوریل و خطوط ۱ و ۲ مترو) در میدان شهید مطهری پیش بینی شده است.

مدیرعامل سازمان قطار شهری قم تخصیص نیافتن اعتبارات دولتی در سال ۹۷ توسط سازمان برنامه کشور را مهم‌ترین دلیل آغاز نشدن طرح خط دو متروی قم عنوان کرد و گفت: آذر سال ۹۷ مجوز ماده ۲۳ برای خط دو متروی قم گرفته شد تا کار به صورت قانونی پیش برود.

همان سال بازدیدهایی از پروژه منوریل، خط یک مترو و هم محل شروع اجرای خط دو در شهرک پردیسان انجام شد. در نهایت و پس از جمع‌بندی این دوستان نامه‌ای از سوی سازمان برنامه زده شد که اگر خود شهرداری قم تمایل دارد از محل منابع داخلی خط دو را اجرا و کار را آغاز کند، چراکه با توجه به دو پروژه نیمه تمام خط یک مترو و منوریل سازمان برنامه بودجه شروع خط دوم را نمی‌تواند تأمین کند.

با وجود توقف کار مطالعاتی و همچنین امکان سنجی در خصوص خط دو متروی قم طی سال ۱۴۰۳، ابتدای خرداد سال جاری بود که مجید متین‌فر سرپرست شهرداری قم از تثبیت اجرای خط دوم متروی قم در شورای عالی ترافیک کشور خبر داد و گفت: مطالعات امکان‌سنجی اجرای این خط به زودی آغاز می‌شود.

پیش از این خط دوم متروی قم که به شکل شمال – جنوب در مسیر شاهرگی ترددهای شهری قم قرار می‌گرفت، به جهت عدم تخصیص منابع و اعتبارات و هدایت این منابع به سمت تکمیل طرح به زمین مانده مونوریل، متوقف شده بود.
خسرو سامری، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قم، در تشریح جزئیات مصوبه اخیر شورای عالی ترافیک که پنجم خردادماه امسال نهایی شد، اعلام کرد: مطالعات فاز اول این خط به تصویب رسید و به‌زودی شهرداری قم مطالعات امکان‌سنجی دقیق آن را آغاز خواهد کرد.

وی به اهمیت خط B مترو اشاره کرد و افزود: خط دوم مترو قم که از ترمینال آغاز می‌شود و به منطقه پردیسان ختم خواهد شد، یکی از پروژه‌های کلیدی استان است. با توجه به بارگذاری جمعیتی در قالب نهضت ملی مسکن در پردیسان، پیش‌بینی می‌شود حدود ۴۰۰ هزار نفر در این منطقه ساکن شوند؛ عددی فراتر از جمعیت کل برخی استان‌های کشور.

خط B به طول ۲۸ کیلومتر و با ۲۱ ایستگاه طراحی شده است که در امتداد رودخانه قمرود به سمت پردیسان حرکت می‌کند و یکی از شاخه‌های آن نیز به فرودگاه قم منتهی خواهد شد. مجوز اجرای این خط از شورای عالی ترافیک کشور دریافت شده است.