صنایع تبدیلی؛ حلقه مغفول در زنجیره تولید

خبرگزاری مهر-گروه استان‌ها؛ استان چهارمحال و بختیاری با دارا بودن ظرفیت‌های گسترده در حوزه کشاورزی، یکی از قطب‌های تولید محصولات باغی، زراعی و دامی کشور به‌شمار می‌رود. با این حال، نبود زیرساخت‌های لازم برای فرآوری و بسته‌بندی محصولات، موجب شده تا بخش قابل توجهی از تولیدات این استان به‌صورت خام و بدون ارزش افزوده روانه بازار شود.

خام‌فروشی محصولات کشاورزی نه‌تنها سود اقتصادی کشاورزان را کاهش داده، بلکه موجب وابستگی بیشتر به واسطه‌ها و نوسانات بازار شده است. در شرایطی که توسعه صنایع تبدیلی می‌تواند اشتغال‌زایی، کاهش ضایعات، و افزایش درآمد را به همراه داشته باشد، این حلقه مهم از زنجیره تولید در استان مغفول مانده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که نبود صنایع بسته‌بندی مناسب، موجب کاهش ماندگاری محصولات و افت کیفیت در مسیر حمل‌ونقل شده است. این مسئله به‌ویژه در مورد محصولات باغی مانند سیب، آلو، و انگور که سهم بالایی در تولیدات استان دارند، نمود بیشتری دارد.

کارشناسان حوزه کشاورزی معتقدند که توسعه صنایع تبدیلی، نیازمند حمایت‌های دولتی، تسهیل در صدور مجوزها، و جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است. در حالی‌که برخی استان‌ها با ایجاد شهرک‌های تخصصی فرآوری محصولات کشاورزی توانسته‌اند ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کنند، چهارمحال و بختیاری همچنان در مرحله تولید اولیه باقی مانده است.

ایجاد صنایع تبدیلی می‌تواند اشتغال‌زایی قابل توجهی در منطقه داشته باشد

علی اکبر رئیسی یکی از کشاورزان با سابقه در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: هر سال مقدار زیادی سیب و آلو تولید می‌کنیم، اما چون امکانات بسته‌بندی نداریم، مجبوریم با قیمت پایین به واسطه‌ها بفروشیم.

وی ادامه داد: اگر کارخانه‌ای برای خشک‌کردن یا بسته‌بندی میوه‌ها در منطقه باشد، می‌توانیم محصول را با کیفیت بهتر و قیمت بالاتر عرضه کنیم. این‌طور هم سود بیشتری می‌بریم و هم محصولمان هدر نمی‌رود.

رئیسی معتقد است که نبود صنایع تبدیلی باعث شده کشاورزان انگیزه‌ای برای افزایش کیفیت محصول نداشته باشند. وقتی می‌دانیم محصولمان بدون بسته‌بندی و فرآوری فروخته می‌شود، دیگر دلیلی ندارد که روی کیفیت زیاد سرمایه‌گذاری کنیم.

وی همچنین از نبود حمایت‌های دولتی انتقاد کرد و گفت: بارها درخواست دادیم برای ایجاد سردخانه یا واحد بسته‌بندی، اما یا مجوز نمی‌دهند یا وام‌ها با بهره بالا هستند. کشاورز توان پرداخت ندارد.

رئیسی تأکید کرد: ایجاد صنایع تبدیلی می‌تواند اشتغال‌زایی قابل توجهی در منطقه داشته باشد. جوانان زیادی بیکار هستند. اگر کارخانه‌ای راه بیفتد، هم کشاورز سود می‌برد، هم جوانان شاغل می‌شوند.

وی خواستار توجه جدی مسئولان به این مسئله شد: اگر مسئولان واقعاً دنبال توسعه هستند، باید از حرف عبور کنند و عمل کنند. ما آماده‌ایم، فقط حمایت می‌خواهیم.

برای توسعه صنایع تبدیلی، باید نگاه فرابخشی داشته باشیم

علی احمدی یکی از کارشناسان کشاورزی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به ظرفیت‌های کشاورزی استان گفت: چهارمحال و بختیاری در تولید محصولات باغی و زراعی جایگاه خوبی دارد، اما نبود صنایع تبدیلی باعث شده ارزش افزوده‌ای برای کشاورزان ایجاد نشود.

وی افزود: در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای جذب سرمایه‌گذار و ایجاد واحدهای فرآوری انجام شده، اما موانع اداری و نبود زیرساخت‌های مناسب، روند کار را کند کرده است.

احمدی تأکید کرد: برای توسعه صنایع تبدیلی، باید نگاه فرابخشی داشته باشیم. فقط جهاد کشاورزی مسئول نیست؛ دستگاه‌های دیگری مثل صنعت، معدن و تجارت، محیط زیست، و بانک‌ها هم باید همکاری کنند.

وی از برنامه‌های آینده خبر داد: در طرح توسعه کشاورزی شهرستان، ایجاد یک شهرک تخصصی صنایع تبدیلی در دستور کار قرار گرفته که در صورت تأمین اعتبار، می‌تواند تحول بزرگی ایجاد کند.

احمدی همچنین به نقش آموزش و توانمندسازی کشاورزان اشاره کرد: بسیاری از کشاورزان با فرآوری آشنا نیستند. باید دوره‌های آموزشی برگزار شود تا بتوانند خودشان وارد این حوزه شوند.

وی خواستار تسهیل در صدور مجوزها و حمایت‌های مالی شد: اگر دولت بخواهد، می‌تواند با اعطای تسهیلات کم‌بهره و حذف بروکراسی، مسیر توسعه صنایع تبدیلی را هموار کند.

خام‌فروشی محصولات کشاورزی، معادل از دست دادن بخش بزرگی از سود زنجیره تولید است

مریم سهرابی کارشناس اقتصاد کشاورزی در گفتگو با خبرنگار مهر، با تحلیل اقتصادی موضوع گفت: خام‌فروشی محصولات کشاورزی، معادل از دست دادن بخش بزرگی از سود زنجیره تولید است. این مسئله در استان‌هایی مثل چهارمحال و بختیاری بسیار جدی است.

وی ادامه داد: صنایع تبدیلی نه‌تنها ارزش افزوده ایجاد می‌کنند، بلکه موجب کاهش ضایعات، افزایش ماندگاری محصول، و ورود به بازارهای صادراتی می‌شوند.

سهرابی معتقد است که نگاه سنتی به کشاورزی باید تغییر کند: تا زمانی که کشاورزی را فقط تولید بدانیم، از مزایای اقتصادی آن محروم خواهیم بود. باید به کشاورزی صنعتی و فرآوری‌شده فکر کنیم.

وی به تجربه کشورهای موفق اشاره کرد: در بسیاری از کشورها، بخش عمده سود کشاورزی از بسته‌بندی و برندینگ حاصل می‌شود. ایران هم باید به این سمت حرکت کند.

سهرابی همچنین بر نقش بخش خصوصی تأکید کرد: دولت باید زمینه را فراهم کند، اما سرمایه‌گذاری باید توسط بخش خصوصی انجام شود. ایجاد مشوق‌های مالی و تضمین خرید می‌تواند مؤثر باشد.

وی هشدار داد: اگر این روند ادامه یابد، کشاورزان دلسرد می‌شوند و مهاجرت از روستاها افزایش می‌یابد. صنایع تبدیلی می‌تواند مانع این روند و عامل توسعه پایدار باشد.

به گزارش خبرنگار مهر، نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی در استان چهارمحال و بختیاری، یکی از مهم‌ترین چالش‌های توسعه کشاورزی در منطقه است. این خلأ، موجب شده تا بخش قابل توجهی از تولیدات کشاورزی به‌صورت خام و با قیمت پایین عرضه شود.

در شرایطی که کشاورزان با مشکلات اقتصادی، نوسانات بازار، و هزینه‌های بالای تولید مواجه هستند، ایجاد ارزش افزوده از طریق فرآوری و بسته‌بندی می‌تواند راه‌حلی مؤثر باشد.

مصاحبه‌ها نشان دادند که کشاورزان، مسئولان و کارشناسان، همگی بر ضرورت توسعه صنایع تبدیلی تأکید دارند. اما موانع اداری، نبود زیرساخت، و کمبود حمایت‌های مالی، مسیر تحقق این هدف را دشوار کرده است.

ایجاد شهرک‌های تخصصی، تسهیل در صدور مجوزها، اعطای تسهیلات کم‌بهره، و آموزش کشاورزان، از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند این مسیر را هموار کنند.

همچنین، جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و ایجاد مشوق‌های اقتصادی، نقش مهمی در توسعه این صنایع دارد. دولت باید با سیاست‌گذاری هوشمندانه، زمینه ورود سرمایه‌گذاران را فراهم کند.

توسعه صنایع تبدیلی، نه‌تنها موجب افزایش درآمد کشاورزان می‌شود، بلکه اشتغال‌زایی، کاهش مهاجرت، و رونق اقتصادی منطقه را به همراه دارد. این مسئله، به‌ویژه در استان‌هایی با ظرفیت بالا مانند چهارمحال و بختیاری، اهمیت دوچندان دارد.

در نهایت، اگرچه چالش‌ها زیادند، اما با اراده جمعی، همکاری دستگاه‌ها، و حمایت از کشاورزان، می‌توان زنجیره تولید را کامل کرد و کشاورزی استان را به مرحله‌ای بالاتر از تولید اولیه رساند.

چهارمحال و بختیاری، با طبیعت غنی و مردمی پرتلاش، شایسته آن است که از خام‌فروشی عبور کند و به قطب صنایع تبدیلی کشاورزی کشور تبدیل شود.